Devlet Memurları Kanunu657 Madde 125: Disiplin Cezaları ve Uygulanacak Fiil ve Hallerin Detaylı İncelemesi

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesi, devlet memurlarına uygulanabilecek disiplin cezalarını ve bu cezaları gerektiren fiil ve hallerin kapsamını belirlemektedir. Devletin sürekliliğini sağlayan kamu hizmetinin düzenli, güvenilir ve etik bir çerçevede yürütülmesi için disiplin cezaları büyük önem taşır.

Bu çalışmada uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma cezaları detaylı bir şekilde incelenecek, her bir cezanın uygulanmasını gerektiren fiil ve durumlar analiz edilecektir.

Disiplin Cezalarının Çeşitleri ve Uygulama Kapsamı

Disiplin cezaları, fiilin ağırlık derecesine göre sınıflandırılmıştır. Her ceza, memurun görev bilinci, disiplin anlayışı ve kamu hizmetine olan bağlılığını sağlamaya yöneliktir.

Uyarma Cezası

Tanım:

Uygulanacak Fiiller:

• Görevlerin tam ve zamanında yapılmaması,
• Görevle ilgili belge ve araçların korunmasında kayıtsızlık,
• İzinsiz şekilde işe geç gelmek, erken ayrılmak,
• Kurumun tasarruf tedbirlerine uymamak,
• Devlet memuru vakarına yakışmayan davranışlarda bulunmak,
• Kılık ve kıyafet yönetmeliğine aykırı hareket etmek.

Değerlendirme:
Uyarma cezası, disiplin ihlali nispeten hafif olan fiiller için uygulanır. Bu ceza, genellikle memura davranışlarını düzeltmesi için bir fırsat tanıyan ilk yaptırımdır.

Kınama Cezası

Tanım:
Kınama cezası, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesine göre, memurun görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazılı olarak bildirilmesidir. Uyarma cezasına göre daha ağır bir yaptırım olup, memurun görevini aksatması veya kamu hizmetinin güvenilirliğine zarar vermesi durumunda uygulanır. Bu ceza, memurun siciline işlenir ve belirli süreler sonunda özlük dosyasından silinebilir. Ancak, disiplin sicilinde kayıtlı olması nedeniyle memurun kariyerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Kamu hizmetinin düzenini ve disiplinini korumak amacıyla uygulanan kınama cezası, devlet memurlarının görevlerini titizlikle yerine getirmesini teşvik eder.

Uygulanacak Fiiller:

• Görevle ilgili belge, araç ve gereçlerin korunmasında kusurlu davranmak,
• Memurun eşinin veya çocuklarının kazanç getiren faaliyetlerini bildirmemesi,
• Amire saygısızlık yapmak,
• Devlet memurunun itibarı ve güven duygusunu sarsacak davranışlarda bulunmak,
• Devlete ait resmi araç ve gereçleri özel işlerde kullanmak veya kaybetmek,
• İş arkadaşlarına veya vatandaşa kötü muamelede bulunmak, sözlü sataşmalarda bulunmak,
• Kurum içi çalışma düzenini bozacak hareketlerde bulunmak,
• Yetkili olmadığı halde basına veya medyaya bilgi vermek.

Değerlendirme:
Kınama cezası, uyarma cezasına göre daha ağır olup, memurun hatalı veya kusurlu bir davranış sergilediğini vurgulayan ikinci aşama yaptırımdır.

Aylıktan Kesme Cezası

Tanım:
Aylıktan kesme cezası, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesine göre, memurun brüt aylığından 1/30 ile 1/8 oranında kesinti yapılmasıdır. Bu ceza, disiplin ihlallerinin ciddiyetine bağlı olarak uygulanan maddi bir yaptırımdır ve memurun mali durumunu doğrudan etkiler. Görevle ilgili yükümlülüklerin kasıtlı olarak yerine getirilmemesi, amire saygısızlık gibi fiiller nedeniyle verilebilir. Memurun özlük dosyasına işlenir ve belirli süre sonunda sicilden silinebilir. Aylıktan kesme cezası, kamu hizmetinde düzeni ve disiplini korumayı amaçlayan bir yaptırım olup, memurun görev bilincini artırmayı hedefler.

Uygulanacak Fiiller:

• Kasıtlı olarak verilen emirleri yerine getirmemek,
• Özürsüz olarak 1 veya 2 gün göreve gelmemek,
• Devlete ait resmi belge, araç ve gereçleri özel menfaat sağlamak amacıyla kullanmak,
• Amirine sözlü saygısızlıkta bulunmak,
• Görevli olduğu yerde izinsiz tören, toplantı gibi organizasyonlara destek olmak,
• Memurun itibarı ve güvenilirliğini zedeleyen davranışlarda bulunmak.

Değerlendirme:
Aylıktan kesme cezası, memura maddi bir yaptırım uygulayarak disiplinin sağlanmasını amaçlayan daha ciddi bir yaptırımdır.

Kademe İlerlemesinin Durdurulması

Tanım:
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesine göre, memurun bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 ila 3 yıl süreyle durdurulmasıdır. Bu ceza, memurun maaş artışını ve kariyer basamaklarında yükselmesini doğrudan etkileyen bir yaptırımdır. Görev gereklerine aykırı hareketler, çalışma düzenini bozacak davranışlar veya disiplin kurallarına aykırı fiiller nedeniyle uygulanabilir. Memurun özlük dosyasına işlenir ve kariyer gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Kamu hizmetlerinde düzeni, disiplini ve etik kurallara uygunluğu sağlamak amacıyla uygulanan ciddi bir disiplin cezasıdır.

Uygulanacak Fiiller:

• Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkol almak,
• Özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün göreve gelmemek,
• Amire veya maiyetindekilere küçük düşürücü ve aşağılayıcı hareketlerde bulunmak,
• Görevi ile ilgili olarak çıkar sağlamak,
• Gerçeğe aykırı belge düzenlemek,
• Siyasi veya felsefi görüş ayrımı yaparak kişilerin haklarını ihlal etmek.

Değerlendirme:
Bu ceza, memurun kariyerini ve ilerlemesini doğrudan etkileyen bir yaptırımdır. Disiplin ihlali ciddidir ve kurum içinde geri dönüşü zor sonuçlar doğurabilir.

Devlet Memurluğundan Çıkarma

Tanım:
Devlet memurluğundan çıkarma cezası, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesine göre, memurun bir daha devlet memurluğuna atanmamak üzere görevine son verilmesidir. Bu en ağır disiplin cezasıdır ve kamu hizmetine geri dönüşü tamamen engeller. Devletin güvenliğini, saygınlığını ve kamu düzenini tehdit eden fiiller, ciddi disiplin ihlalleri veya kamu görevine aykırı hareketler nedeniyle uygulanabilir. Memurun özlük dosyasına işlenir ve kamu sektöründe tekrar çalışması yasaklanır. Kamu hizmetinin güvenilirliğini korumak, devletin işleyişini aksatabilecek fiilleri önlemek ve kamu disiplinini sağlamak amacıyla verilen en ağır yaptırımdır.

Uygulanacak Fiiller:

• Kurumların huzurunu, düzenini bozucu siyasi ve ideolojik eylemlere katılmak,
• Siyasi partiye üye olmak,
• Bir yıl içinde toplamda 20 gün özürsüz olarak göreve gelmemek,
• Savaş, afet veya olağanüstü hallerde verilen emirleri yerine getirmemek,
• Amirlerine, iş sahiplerine veya mesai arkadaşlarına fiziksel saldırıda bulunmak,
• Yüz kızartıcı suçlar işlemek (rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık vb.),
• Terör örgütleriyle ilişki kurmak, bu örgütlere destek vermek veya propaganda yapmak.

Değerlendirme:
Devlet memurluğundan çıkarma cezası, en ağır yaptırımdır. Bu ceza, memurun tüm kamu haklarını kaybetmesine ve bir daha kamu sektöründe çalışamamasına neden olur.

Disiplin Cezalarının Uygulanması

Disiplin cezaları uygulanırken tekrarlama ve hafifletici nedenler göz önüne alınabilir:

1. Tekerrür Durumu

   • Aynı disiplin suçu tekrar işlendiğinde bir üst ceza uygulanır.
   • Üç defa aynı derecede disiplin suçu işlenirse, yine bir derece ağır ceza verilir.

2. Hafifletici Nedenler

   • Memurun geçmişteki başarıları ve ödülleri,
   • Suçun kasten mi yoksa ihmalkârlık sonucu mu işlendiği,
   • İlk kez disiplin suçu işlemiş olması gibi durumlar değerlendirilerek daha hafif bir ceza uygulanabilir.

Sonuç

657 Sayılı Kanun’un 125. maddesi, devlet memurlarının disiplin kurallarına uymalarını sağlamak ve kamu hizmetinin etkin bir şekilde yürütülmesini temin etmek için düzenlenmiştir.

• Uyarma ve kınama cezaları, memurun dikkatini çekmeye yönelik hafif yaptırımlardır.
• Aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezaları, memurun mali ve kariyer planını etkileyen orta düzey yaptırımlardır.
• Devlet memurluğundan çıkarma, en ağır yaptırım olup, memurun kamu sektöründe bir daha çalışmasını engellemektedir.

Bu düzenlemeler, devlet memurlarının görevlerini etik ve düzenli bir şekilde yerine getirmesini sağlamak amacıyla büyük önem taşımaktadır.