HMK MADDE 178: Islah sebebiyle ortaya çıkan yargılama giderleri ve karşı tarafın zararının ödenmesi
(1) Islah eden taraf, ıslah sebebiyle geçersiz hâle gelen işlemler için yapılan yargılama giderleri ile karşı tarafın uğradığı ve uğrayabileceği zararları karşılamak üzere hâkimin takdir edeceği teminatı, bir hafta içinde, mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Aksi hâlde, ıslah yapılmamış sayılır.
(2) Karşı tarafın zararının kesin olarak tespit edilmesinden sonra, mahkeme veznesine yatırılan miktar eksikse tamamlattırılır, fazla ise iade edilir.
Giriş
Islah, yargılamada tarafların iddia veya savunmalarını düzeltmelerine olanak sağlayan önemli bir hukuki araçtır. Ancak, HMK 178 uyarınca, ıslah nedeniyle ortaya çıkan yargılama giderleri ve karşı tarafın zararları belirli kurallara göre karşılanmalıdır. Bu makalede, HMK 178 kapsamında ıslahın mali sonuçları detaylı şekilde ele alınacaktır.
Islahın Yargılama Giderlerine Etkisi
Geçersiz Hâle Gelen İşlemler İçin Giderlerin Karşılanması
HMK 178’in 1. fıkrası, ıslah sebebiyle geçersiz hâle gelen işlemler için yapılan yargılama giderlerinin ıslah eden tarafça karşılanması gerektiğini düzenlemektedir.
Örneğin:
- Davacı, ıslah yoluyla davasını genişletirse, eski dava dilekçesine dayalı yapılan işlemler geçersiz hâle gelir.
- Karşı tarafın yaptığı savunmalar, hazırladığı belgeler ve deliller de etkisiz kalabilir.
- Bu durumda, bu işlemler için yapılan tüm masrafların ıslah eden tarafça ödenmesi gerekir.
Mahkeme Tarafından Takdir Edilen Teminatın Yatırılması
Islah eden taraf, hakimin takdir edeceği teminatı bir hafta içinde mahkeme veznesine yatırmalıdır.
- Eğer bu teminat süresinde yatırılmazsa, ıslah yapılmamış sayılır.
- Bu düzenleme, karşı tarafın mağduriyet yaşamamasını sağlamaya yöneliktir.
Karşı Tarafın Zararlarının Karşılanması
Uğranan ve Uğranabilecek Zararlar
HMK 178, sadece mevcut zararları değil, karşı tarafın uğrayabileceği zararları da dikkate almaktadır.
- Örneğin, ıslah nedeniyle ertelenen bir dava karşı tarafın ek avukatlık ücreti ödemesine neden olabilir.
- Yargılama sürecinin uzaması, tarafların ek masraflarla karşılaşmasına yol açabilir.
Teminatın Kesin Zararla Karşılaştırılması
Mahkeme, karşı tarafın kesin zararını tespit ettikten sonra, vezneye yatırılan teminat miktarını inceler:
- Eğer yatırılan miktar eksikse, mahkeme bu miktarın tamamlanmasını ister.
- Eğer yatırılan miktar fazlaysa, fazla kısım ilgili tarafa iade edilir.
Bu süreç, taraflar arasında mali dengenin korunmasını ve ıslahın kötüye kullanılmasını önlemeyi amaçlar.
Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2017/13261 E., 2018/25280 K. Sayılı Kararı
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi, davalı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü.
– K A R A R –
Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece konusuz kalan davada karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş; hüküm, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dosya içindeki bilgi ve belgelere kararın dayandığı gerekçeye göre konusuz kalan davada karar verilmesine yer olmadığına karara verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak;
Dosya içindeki davacı vekilinin ıslah dilekçesinin harçlandırdığına dair makbuz olmadığından HMK 178. maddesi gereği, ıslahın yapılmış olduğunun kabulü ile dava dilekçesinde harçlandırılan dava değerine göre davacı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi,
Doğru değil ise de; bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden,
Gerekçeli kararın hüküm fıkrasının vekalet ücreti ile ilgili 3.paragrafta yazılı (24.286,12) rakamının çıkarılmasına yerine (1.980,00) rakamının yazılmasına
Hükmün böylece DÜZELTİLEREK ONANMASINA, peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine ve temyize başvurma harcının Hazineye irad kaydedilmesine, 18/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Yargıtay Kararının HMK 178 Kapsamında İncelenmesi
-
Davanın Konusu:
- Davacı, kamulaştırmasız el atılan taşınmazın bedelinin tahsili için dava açmıştır.
- Ancak dava, mahkeme aşamasında konusuz kalmıştır ve mahkeme “karar verilmesine yer olmadığına” hükmetmiştir.
-
Temyiz Eden Taraf:
- Davalı idareyi temsil eden avukat tarafından mahkeme kararı temyiz edilmiştir.
-
Yargıtay’ın Tespitleri:
- Mahkemenin karar verilmesine yer olmadığına ilişkin hükmü hukuka uygun bulunmuştur.
- Ancak, dosyada davacı vekilinin ıslah dilekçesi verdiği ancak bunun için gerekli harcın yatırıldığına dair bir makbuz bulunmadığı belirlenmiştir.
-
HMK 178 Açısından Hukuka Aykırılık:
- Islahın geçerli olması için harcın yatırılması zorunludur.
- Dosyada harç makbuzu bulunmadığından, ıslahın geçerliliği konusunda hukuki bir sorun ortaya çıkmıştır.
- Mahkeme, bu hususu dikkate almadan hüküm kurmuştur.
-
Yargıtay’ın Çözümü:
- Mahkeme, ıslahı geçerli kabul ederek yüksek vekalet ücretine hükmetmiştir.
- Ancak ıslahın geçerli olup olmadığı konusunda kesin bir değerlendirme yapılmadığı için vekalet ücretinin yanlış hesaplandığı belirlenmiştir.
- Yargıtay, bu hatanın düzeltilmesinin yeniden yargılama gerektirmediğine karar vermiştir.
- Vekalet ücretini düzelterek hükmü ONAMIŞTIR.
Yorum
- HMK 178 gereği, harç yatırılmadığında ıslah yapılmamış sayılır.
- Dosyada harç makbuzu olmadığından, mahkemenin ıslahı geçerli kabul ederek yüksek vekalet ücretine hükmetmesi hatalıdır.
- Yargıtay, bu hatayı düzelterek hükmü onamış ve yeniden yargılama yapılmasına gerek görmemiştir.
- Bu karar, ıslahın harç yatırılmadan geçerli kabul edilemeyeceğini vurgulayan önemli bir içtihattır.
Sonuç
HMK 178, ıslah nedeniyle ortaya çıkan yargılama giderleri ve karşı tarafın zararlarını düzenler. Islah eden taraf, geçersiz hâle gelen işlemler nedeniyle yapılan masrafları karşılamalı ve mahkemenin belirlediği teminatı bir hafta içinde yatırmalıdır. Karşı tarafın kesin zararları belirlendikten sonra, eksik miktar tamamlanır veya fazla miktar iade edilir. Bu düzenleme, adil yargılama sürecinin korunmasını ve ıslahın kötüye kullanılmasını önlemeyi amaçlamaktadır.
Meta Açıklama:
HMK 178, ıslah sebebiyle ortaya çıkan yargılama giderleri ve zararların karşılanmasını düzenler. Bu makalede, teminat yükümlülüğü ve zarar tespiti detaylandırılmıştır.