TCK 34. Madde: Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
(1) Geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez.
(2) İradi olarak alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
Ceza hukukunda suçun oluşabilmesi için failin kusur yeteneği bulunmalıdır. Kusur yeteneği, failin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını kavrayabilmesini ve davranışlarını buna göre yönlendirebilmesini ifade eder. Ancak bazı durumlarda bu yetenek, geçici nedenlerle veya alkol/uyuşturucu etkisiyle ortadan kalkabilir.
Türk Ceza Kanunu’nun 34. maddesi, bu hallerde failin ceza sorumluluğunu düzenlemektedir. Madde, irade dışı alkol veya uyuşturucu etkisiyle işlenen suçlarda cezasızlık öngörürken, iradi olarak alınan alkol veya uyuşturucu etkisiyle işlenen suçlarda ise sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
TCK 34/1 – Geçici Nedenler veya İrade Dışı Alkol-Uyuşturucu Kullanımı
Türk Ceza Kanunu’nun 34/1. maddesi, geçici nedenler veya kişinin kendi iradesi dışında alkol ya da uyuşturucu madde etkisi altında suç işlemesini düzenler. Buna göre, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği geçici bir nedenle ortadan kalkan veya iradesini yönlendirme gücü kaybolan kimse, cezai sorumluluk taşımaz. Aynı şekilde, kişinin bilgisi ve isteği dışında alkol ya da uyuşturucu madde kullanması sonucu irade ve bilinç yeteneğinin tamamen ortadan kalkması halinde de sorumluluk doğmaz.
Bu hüküm, ceza sorumluluğunun temelini oluşturan kusurluluk ilkesine dayanır. Failin cezalandırılabilmesi için fiili özgür iradesiyle işlemesi gerekir. Ancak geçici nedenler veya irade dışı madde kullanımı sonucu bu özgür irade ortadan kalktığında, failin cezalandırılması adalet ve hakkaniyete aykırı olur. Bunun yerine kişi hakkında toplum güvenliği gözetilerek gerekli tedbirler uygulanabilir.
Açıklama
Fail, geçici bir neden ya da kendi iradesi dışında alkol veya uyuşturucu madde etkisi altındaysa, bu etki:
Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamamasına,
Davranışlarını yönlendirme yeteneğinin önemli derecede azalmasına neden oluyorsa,
bu kişiye ceza verilmez.
Örnekler
Kişiye zorla uyuşturucu madde verilmesi ve bu etkiyle suç işlemesi.
Şiddetli ateşli hastalık veya baygınlık hali gibi geçici nedenlerle bilincin kapanması ve suç teşkil eden bir fiilin gerçekleşmesi.
Bu durumda failin kast veya taksirinden söz edilemez; çünkü özgür iradesi ortadan kalkmıştır. Ancak, toplum güvenliği açısından bu kişilere güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
TCK 34/2 – İradi Olarak Alkol veya Uyuşturucu Kullanımı
Türk Ceza Kanunu’nun 34/2. maddesi, kişinin bilerek ve isteyerek alkol veya uyuşturucu madde kullanması sonucunda işlediği suçları düzenler. Buna göre, fail kendi iradesiyle böyle bir madde kullanmışsa, bu nedenle irade ve bilinç yeteneğini kaybetmiş olsa bile cezai sorumluluğu ortadan kalkmaz. Çünkü kişi, bu duruma bilerek sebep olmuştur.
Kanun koyucu burada kusur ilkesini farklı yorumlamaktadır: Fail, fiili işlediği anda algılama gücünden yoksun olsa da, öncesinde bu duruma kendi isteğiyle yol açtığından sorumlu tutulur. Bu yaklaşım, kamu düzenini korumak ve kişilerin kendi iradeleriyle suç işlemeye elverişli hale gelmelerini önlemek amacıyla benimsenmiştir.
Sonuç olarak, kendi iradesiyle alkol veya uyuşturucu madde kullanan kişi, bu maddelerin etkisiyle işlediği fiillerden dolayı tam cezai sorumluluk taşır ve indirim veya cezasızlık uygulanmaz.
Açıklama
Failin kendi isteğiyle alkol veya uyuşturucu madde alması ve bu etki altında suç işlemesi halinde, birinci fıkra hükmü uygulanmaz.
Yani kişi sorumluluktan kurtulamaz.
Çünkü iradi olarak kendini bilinçsiz hale getiren kişi, doğabilecek sonuçları da göze almış sayılır.
Örnekler
Bir kişinin bilerek çok fazla alkol alıp, kavga sırasında yaralama suçunu işlemesi.
Uyuşturucu madde etkisiyle mala zarar verme veya kamu düzenini bozma.
Bu hallerde fail, işlediği suçtan dolayı ceza alır; alkol veya uyuşturucu etkisi mazeret sayılmaz.
Maddenin Amacı
Kusur sorumluluğunu korumak: Failin iradesini tamamen ortadan kaldıran durumlarda ceza verilmez.
Toplumu korumak: İrade dışı madde kullanımı mağduriyet yaratabileceği için fail güvenlik tedbirlerine tabi tutulabilir.
İradi kullanımda caydırıcılık: Kişi kendi iradesiyle alkol veya uyuşturucu almışsa, bundan doğan sorumluluktan kaçamayacaktır.
Geçici Nedenler ile İradi Kullanım Arasındaki Fark
Geçici neden / irade dışı kullanım: Ceza sorumluluğu ortadan kalkar. Fail ceza almaz, yalnızca güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
İradi kullanım: Fail ceza sorumluluğundan kurtulamaz. Suçu neyse, normal hükümler uygulanır.
Bu ayrım, adalet ve hakkaniyet açısından büyük önem taşır. Çünkü kimse kendi kusuruyla bilincini ortadan kaldırarak cezadan kaçamaz.
Uygulamada TCK 34
Mahkemeler, failin gerçekten irade dışı mı yoksa iradi olarak mı alkol/uyuşturucu madde aldığını tespit eder.
Bu tespit için genellikle bilirkişi raporları ve olayın koşulları dikkate alınır.
Failin hukuki anlamı kavrama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalıp azalmadığı uzman görüşleriyle belirlenir.
Sonuç
TCK 34. Madde, kusur yeteneğini ortadan kaldıran geçici nedenler ile alkol ve uyuşturucu etkisini düzenleyen önemli bir hükümdür.
- Geçici neden veya irade dışı madde kullanımı halinde fail cezalandırılmaz.
- İradi alkol veya uyuşturucu kullanımı halinde ise ceza sorumluluğu devam eder.
- Böylece hem adalet hem de caydırıcılık ilkesi korunmuş olur.
Bu madde, ceza hukukunun temel ilkelerinden olan kusursuz ceza olmaz kuralını hayata geçirirken, toplumsal düzeni de korumayı amaçlamaktadır.
