TCK 35. Madde: Suça Teşebbüs
(1) Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.
(2) Suça teşebbüs halinde fail, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onüç yıldan yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.
Ceza hukukunda suçun oluşabilmesi için failin fiili tamamlamış olması gerekir. Ancak bazı durumlarda fail, suçu işlemek için harekete geçer fakat elinde olmayan nedenlerle suçu tamamlayamaz. Bu durumda gündeme gelen kavram suça teşebbüs olarak adlandırılır.
Türk Ceza Kanunu’nun 35. maddesi, suça teşebbüsü düzenleyerek, failin kastı ve gerçekleştirdiği fiillerin ciddiyetine göre nasıl cezalandırılacağını belirler. Böylece hem suçun oluşmaması durumunda failin tamamen cezasız kalması engellenir hem de gerçekleşmeyen suçun ağırlığına uygun şekilde ceza verilmesi sağlanır.
Suça Teşebbüsün Tanımı
Suça teşebbüs, failin:
- Bir suçu işlemeye kastetmesi,
- Bu suçu gerçekleştirmek için elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlaması,
- Ancak elinde olmayan nedenlerle suçu tamamlayamaması durumudur.
Örnek: Bir kişinin mağduru öldürmek için ateş etmesi fakat kurşunun isabet etmemesi. Burada öldürme suçu tamamlanmamıştır, fakat teşebbüs vardır.
TCK 35/1 – Teşebbüsün Şartları
Türk Ceza Kanunu’nun 35/1. maddesi, suça teşebbüsün temel şartlarını düzenler. Bu maddeye göre, kişi işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamazsa, teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur. Burada cezalandırmayı haklı kılan husus, failin suç işleme yönündeki kararlılığını dışa yansıtmış olmasıdır.
TCK 35 e göre teşebbüsün oluşabilmesi için üç temel şart aranır:
Kastın varlığı: Failin suçu işlemeye yönelik iradesi olmalıdır. Taksirle işlenen suçlarda teşebbüs söz konusu olmaz.
Doğrudan icraya başlama: Fail hazırlık hareketlerini aşmalı ve suçun icrasına başlamalıdır.
Örneğin, bıçak satın almak hazırlık hareketidir.
Mağdura bıçakla saldırmaya başlamak ise icra hareketidir.
Elinde olmayan nedenlerle tamamlanamama: Fail kendi isteğiyle vazgeçmemiş, dışsal sebepler nedeniyle suçu işleyememiş olmalıdır.
TCK 35/2 – Teşebbüsün Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 35/2. maddesi, suça teşebbüs halinde verilecek cezayı düzenler. Buna göre, failin teşebbüs ettiği suç için öngörülen cezanın tamamlanmış suçtan daha az uygulanması esastır. Hâkim, cezanın miktarını belirlerken failin kastının yoğunluğunu, suçun gerçekleşmesine ne ölçüde yaklaşıldığını ve meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını dikkate alır.
Bu hüküm, adalet ve hakkaniyet ilkesine uygundur. Zira teşebbüs aşamasında kalan suçta, topluma verilen zarar tamamlanmış suça göre daha azdır. Failin cezalandırılması gerekir, çünkü suç işlemeye yönelik irade dışa yansımıştır; ancak cezanın indirilmesi gerekir, çünkü sonuç tümüyle gerçekleşmemiştir. Böylece hukuk düzeni hem suç işleme yöneliminin önüne geçmeyi hem de gerçekleşmeyen sonuçlar karşısında orantılılık ilkesini korumayı amaçlamaktadır.
Suça teşebbüs halinde fail, işlenen fiilin ortaya çıkardığı zarar veya tehlikenin ağırlığına göre cezalandırılır.
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda → 13 yıldan 20 yıla kadar hapis cezası
- Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda → 9 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası
- Diğer suçlarda → Verilecek ceza dörtte bir ile dörtte üç arasında indirilir.
Bu sistem, teşebbüs halinde cezayı hem suçun işleniş ciddiyetine hem de ortaya çıkan tehlikenin ağırlığına göre uyarlamaktadır.
Hazırlık Hareketi ve Teşebbüs Ayrımı
Ceza hukukunda hazırlık hareketi ile teşebbüs kavramı arasında önemli bir fark vardır. Hazırlık hareketi, suçun işlenmesi için gerekli ortamı oluşturmak, araçları temin etmek veya plan yapmak gibi aşamaları ifade eder. Bu aşamada fail, henüz suçun icrasına başlamamış; sadece suçun işlenmesine zemin hazırlamıştır. Kural olarak hazırlık hareketleri cezalandırılmaz, çünkü topluma yönelik somut bir tehlike doğurmamıştır.
Teşebbüs ise suçun icrasına doğrudan başlanmış olmasına rağmen elinde olmayan nedenlerle tamamlanamaması halidir. Burada fail, artık suç işleme kastını fiile dönüştürmüş ve icra hareketlerini başlatmıştır. Tehlike somut olarak ortaya çıkmış olduğundan cezalandırma gündeme gelir.
Özetle, hazırlık hareketi yalnızca niyetin dışa vurulması niteliği taşırken; teşebbüs, suçun işlenmesine yönelik doğrudan icra hareketinin varlığı ile ortaya çıkar. Bu nedenle hazırlık hareketi genellikle ceza sorumluluğu doğurmazken, teşebbüs ceza indirimi uygulanmakla birlikte cezai yaptırımı beraberinde getirir.
Teşebbüs ile hazırlık hareketleri birbirine karıştırılmamalıdır:
Hazırlık hareketleri: Suç işleme kararının hayata geçirilmesine yönelik ilk adımlardır. Bunlar genellikle cezalandırılmaz.
Örn: Silah satın almak, plan yapmak.
Teşebbüs: Failin doğrudan icra hareketlerine başlamasıdır.
Örn: Silahı ateşlemek, bıçağı savurmak.
Bu ayrım, failin sorumluluğunu belirlemede kritik öneme sahiptir.
Suça Teşebbüs ile Gönüllü Vazgeçme
TCK 35 e göre teşebbüste fail, elinde olmayan nedenlerle suçu tamamlayamaz. Ancak fail, kendi iradesiyle suçu tamamlamaktan vazgeçerse bu durumda gönüllü vazgeçme hükümleri (TCK 36) uygulanır. Bu da failin daha avantajlı durumda olmasını sağlar.
Uygulamada TCK 35 Suça Teşebbüs
Mahkemeler TCK 35 e göre teşebbüs hükümlerini uygularken:
- Failin kastını,
- Gerçekleştirilen icra hareketlerinin niteliğini,
- Meydana gelen tehlike ve zararın ağırlığını dikkate alır.
Örnekler:
- Birini öldürmek amacıyla ateş edip ıskalayan kişi → kasten öldürmeye teşebbüs.
- Kapıyı zorlayıp içeri girmeden yakalanan kişi → hırsızlığa teşebbüs.
Sonuç
TCK 35. Madde, suçun tamamlanmadığı durumlarda failin cezasız kalmaması için getirilen önemli bir düzenlemedir.
- Suça teşebbüs, kastla işlenen suçlarda mümkündür.
- Failin cezalandırılması, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre yapılır.
- Hazırlık hareketleri ile teşebbüs arasında net ayrım vardır.
Bu madde, ceza hukukunda hem adaletin hem de caydırıcılığın sağlanması için kritik bir rol oynar.
