Hukukumuzda önemli bir yere sahip olan anonim şirketler, ekonomik açıdan küçük yatırımcıların büyümesini, mülkiyetin tüm toplumda yaygınlaşmasını amaç edinirler. Bununla birlikte sosyal hukuk devleti olmanın bir uzantısı olarak da ekonomik adaletin sağlanması hususunda katkı sağladıkları için devletler tarafından desteklenirler. O yüzden de anonim şirketlerin halk içinde yer edinmesi, geniş kitlelere ulaşması herkes tarafından istenen ve beklenen bir şeydir. Bundan ötürü kanun koyucu halkında ekonomik hayata geçişini sağlamak adına pek çok düzenleme getirmiştir. Bu düzenlemelere en önemli örneklerden birisi de “anonim şirketlerin halka açılmasıdır.” Anonim şirketlerin halka açılması, yani halka arz ile birlikte paylarını geniş kitlelere ulaştırma imkanı sağlayarak fayda elde edebileceklerdir.
Halka Arz Nedir
SPK m.3’te tanımlandığı üzere halka arz; ““sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda bulunulmasını; halkın bir anonim ortaklığa katılmaya veya kurucu olmaya davet edilmesini; hisse senetlerinin borsalar ve teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem görmesini; SPK’na göre halka açık anonim ortaklıkların sermaye artırımları dolayısıyla paylarının veya hisse senetlerinin satışını ifade eder.
Tanımdan anlaşıldığı üzere şirketlerin halka arzda bulunma dört farklı şekilde gerçekleşebilmektedir. Bu dört çeşide ek olarak “pay sahibi sayısı 250’yi aşan anonim ortaklıkların hisse senetlerinin halka arz olunmuş sayılması” hususunu da eklemek gerekmektedir
Anonim Şirketlerin Halka Açılmanın Faydaları Nelerdir.
- Şirketler, halka arz sayesinde sahip oldukları hisselerinin bir kısmını satarak, hisselerini çeşitlendirebilirler.
- Likiditeyi artırabilirler. Örneğin bir aile şirketinin veya hisseleri çok az sayıda kişinin elinde bulunan bir şirketin hisseleri likit değildir, hazır piyasası yoktur. Halka arz ile birlikte daha kolay para akışını sağlayabilirler.
- Halka arz ile birlikte şirkete gereken paranın gelmesi sağlanır. Şöyle ki, küçük bir şirkette sermaye artırımı her zaman mümkün olamamaktadır. Az sayılı bir şirkette pay sahibi sayısı azaldıkça her bir kişinin riski daha fazladır. Sermaye artırımı daha güçtür. Halka açık anonim şirketlerde ise bu risk daha da azalmaktadır ve sermaye artırımı daha kolay hale gelmektedir.
- Şirketler paylarını borsaya sundukça yabancı yatırımcılar kazanarak uluslararası boyutta gelir elde etme fırsatına sahip olmaktadır.
- Şirketler paylarını borsaya sundukça bankalar nezdinde kredibilitelerinin artmasını sağlarlar. Bu sayede daha iyi krediler elde etme şansları yakalamaktadırlar.
Halka Arz Süresi Nasıl Yapılır
Halka arza karar veren anonim şirket, sermaye piyasası mevzuatı gereğince öncelikle şirket esas sözleşmesinde değişiklik yapma yoluna gitmelidir. Esas sözleşmede yer alan payların devrini kısıtlayıcı hiç bir hükmün yer almamış olmasına dikkat edilmelidir.Bu tür hükümler varsa esas sözleşmeden çıkartılmalıdır.
Sermaye artırım yoluyla yapılan halka arz işlemi söz konusu ise, öncelikle Türk Ticaret Kanununa göre genel kurul tarafından sermaye artırım kararı verilmesi gerekmektedir.
Şirketlerin, ilgili pazarda paylarını halka arz edilebilmesi için şirket tarafından hazırlanan izahnamenin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından öncelikle onay alması gerekmektedir.
Halka arz yapmadan önce, şirket halka açacağı payların fiyatlarını belirlemelidir. Çünkü halka açılacak paylar, yeni yatırımcı çekecektir. Yeni yatırımcı çekebilmek içinde öncelikle onların beklentileri karşılanmalıdır.
Hakla Arz Yöntemleri Nelerdir
Halka arz yöntemleri, mevcut payların halka arzı ve sermaye artırımı yoluyla halka arz yöntemi olarak ikiye ayrılır.
- Sermaye Artırımı Yoluyla Halka Arz
Anonim şirketlerde en çok başvurulan halka arz yöntemlerinden birisi sermaye artırımı yoluyla yapılan halka arz işlemidir. Bu yoldan halka arz işlemi yapabilmek için öncelikli olarak sermaye taahhütlerinin tamamı şirkete ödenmiş olmalıdır. Bu yoldan halka arz yapabilme 2 şekilde olabilmektedir; iç kaynaklardan sermaye artırımı veya dış kaynaklardan sermaye artırımı.
- İç kaynaklardan sermaye artırımında, şirketin esas sözleşmesinde belirtilmesi veyahut genel kurul kararıyla ayrılmış olan yedek akçeler ile kanuni yedek akçelerin sermayeye dönüştürülerek şirket içinden sermayenin artırılmasıdır.
- Dış kaynaktan sermaye artırımında, şirket ortaklarının yeni veya kısmen pay alması kısıtlanarak, dışarıdan kaynak ve hissedar bulunmasıdır.
- Mevcut Payların Halka Arzı
Şirketlerin mevcut paylarını satışı yoluyla halka arz yapabilmesi için şirket esas sözleşmesini SPK mevzuatına uygun hale getirmelidir. Bunun içinde genel kurul toplantısında karar alınmalıdır. Esas sözleşmede Anonim Şirketlerin Halka Açılması işlemini mümkün kılmayan hükümler varsa öncelikli olarak bu hükümler değiştirilmelidir.