Arabuluculuk, ülkemizde yeni uygulamaya konulmuş bir sistem olup henüz toplum tarafından tam olarak anlaşılamadığı gibi faydaları da bilinmemektedir. Bu sebeple tarafların arabuluculuk kurumuna yönlendirilmesinde zorluklar yaşanmaktadır. Avukat Kübra YILDIZ ÇOLAK Arabulucluk Daire Başkanlığı siciline 3446 sicil numarasıyla kayıtlı olup bu Genel Anlamda Arabulucu ve İş Hukukunda Uzman Arabulucu olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bu yazımızda kısaca arabuluculuk nedir, avantajları, dezavantajları, uygulama alanları nelerdir ve Ankara ilindeki istatistiksel verileri açıklamaya çalışacağız.
Arabuluculuk Nedir
Arabuluculuk; taraflar arasındaki uyuşmazlıkların dava dışında anlaşma sağlanarak çözüme kavuşturulmasıdır. Bu anlaşma dava öncesinde sağlanacağı gibi dava devam ederken de sağlanabilmektedir. Bu sayede daha kısa sürede ve maliyetsiz olarak sorunlar çözüme kavuşturulmaktadır.
Arabulucu Kimdir
Arabulucu, Hukuk Fakültesi eğitimini tamamlamış, 5 yıllık mesleki kıdeme sahip, (Avukat, Hakim, Savcı, Noter, Hukuk Müşaviri v.s) Arabuluculuk Daire Başkanlığı gözetimi ve denetiminde arabuluculuk eğitimi almış, ardından arabuluculuk sınavı ve mülakatını kazanarak sicile kayıt olmuş kişidir. Arabulucu, uyuşmazlıkların uzlaşmacı bir şekilde çözüme kavuşmasını sağlamak için tarafları bir araya getiren kişidir. Karar verme yetkisi yoktur. Kişilerin birbirleri ile iletişim kurmasını ve birbirlerini anlamasını sağlar. Eğer taraflar anlaşma sağlar ise bu anlaşmayı tutanağa geçer ve taraflarca imza altına alınmasını sağlar.
Ankara’da Arabuluculuk Verileri
Ankara, Arabuluculuk uygulamasında 2016 Eylül ayı itibariyle 3. Sırada yer almaktadır. Bu zamana kadara Ankara ilinde 426 uyuşmazlık arabulucuyu tercih etmiştir. Ankara’da en çok işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde arabulucuya başvurulmuştur. Ankara her ne kadar büyük iller sıralamasında 2. Sırada yer alsa da bu uygulamada 3. sırada yer almaktadır.
Arabuluculuğun Avantajları
Arabuluculuğun faydaları arasında en önemli olgular zaman ve maliyettir. Taraflar sorunlarını dava ile çözmek yerine arabulucuya gittiklerinde eğer çözüm sağlanabilirse hem zamandan, hem de maliyetten tasarruf edeceklerdir. Aynı zamanda bu görüşmeler ve görüşmede tutulan kayıtlar tamamen gizlidir. Bu sayede ticari sırların yada aile arasındaki sorunların açığa çıkmaması sağlanır. Zaman açısında faydası; görüşmelerin kısa sürmesi ve çözüme kolay ulaşılmasından kaynaklanmaktadır. Maliyet açısından avantajı ise dava harcı, masraf, bilirkişi, keşif gibi masrafların ödenmeyecek olmasındandır.
Arabuluculuğun Dezavantajları
Arabuluculuk görüşmeleri sonuç vermez ise avantaj olan süre ve maliyet konusu bu kez dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanı sıra görüşmelerde taraflar belirli tutarlardan yada dava konusu anlaşmazlıklardan fedakarlık edeceklerinden bu kayıplar da dezavantajdır. Örneğin asıl alacağı 10.000 TL olan işçi, dava açmadan arabuluculuğu seçtiğinde fedakârlık yaparak bu alacağından indirim yapabilmektedir.
Hangi Aşamada ve Nasıl Arabulucuya Başvurulur
Taraflar dava açmadan başvuru yapabilecekleri gibi dava aşamasında da başvuru yapabilirler. Bu sayede çözümün her aşamada sağlanması amaçlanmaktadır. Taraflardan biri başvuru yapmak isterse kendi tercih ettiği arabulucuya başvurusunu yapar ve arabulucu tarafından karşı tarafa davetiye gönderir. Davetiyede 30 gün içinde uzlaşma sağlanması için çağrıda bulunulur. Karşı taraf çağrıya cevap vermezse görüşmeyi reddetmiş sayılmaktadır. Kişiler avukatları ile de görüşmeye katılabilmektedir.
Arabulucu Ücretini Kim Öder
Ücret her iki tarafça eşit olarak tarifeye yada anlaşmaya göre ödenir. Ancak taraflar aralarında ücretin kimin ödeyeceğini de kararlaştırabilirler. Ücreti tarifenin atında olmamak şartı ile arabulucu belirler.
Hangi Uyuşmazlıklar Arabuluculuk Kapsamındadır
Kamu yararı olmayan (Boşanma, Ceza, Nüfus vs.) gibi kişilerin kendi serbest iradeleri ile tasarrufta bulunabilecekleri Alacak, İş, Tüketici, Tazminata, Miras, Nafaka, Kira, gibi konuların uzlaşmacı bir şekilde çözüme kavuşturulması mümkündür.
Zorunlu Arabuluculuk
7036 Sayılı İş Mahkemeleri kanununun yürürlüğe girmesiyle İş Hukukundan Kaynaklı davaları açmadan önce arabuluculuğa başvuru zorunlu hale gelmiştir. Kişiler Arabuluculuk yoluna gitmeden İş Mahkemelerinde dava açamazlar.