HMK MADDE 162
(1) Zabıt kâtibi, yargılamadan evvel ve gerektiği hâllerde dava dosyasını incelenmek için hâkime vermek ve zamanında eksiksiz almak ile görevlidir.
Giriş
Yargılamanın düzenli, etkin ve sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için mahkeme dosyalarının tam ve eksiksiz olarak hâkimin incelemesine sunulması gerekmektedir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 162. maddesi, zabıt kâtibinin bu süreçteki rolünü ve sorumluluklarını düzenlemektedir.
Bir mahkeme dosyasının içeriğinde, dava dilekçesi, cevap dilekçesi, deliller, bilirkişi raporları, tanık beyanları ve mahkeme kararları gibi önemli belgeler bulunur. Hâkimin karar verebilmesi için tüm bu belgeleri eksiksiz şekilde inceleyebilmesi gerekir.
Bu yazıda, HMK 162’nin dava sürecine etkisi, zabıt kâtibinin görevleri ve yargılamaya sağladığı katkılar detaylı olarak ele alınacaktır.
Zabıt Kâtibinin Yargılama Sürecindeki Rolü
Dosyanın Hâkime Sunulması
Hâkim, yargılamaya ilişkin tüm belgeleri ve tarafların iddia ve savunmalarını içeren dosyayı inceleyerek karar vermek zorundadır. Bu nedenle, zabıt kâtibi dava dosyasını yargılama öncesinde hâkime sunmakla yükümlüdür.
Dosyanın hâkime sunulması aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Dosyada eksik belge olmamalıdır.
- Dosya sırasına uygun şekilde düzenlenmelidir.
- Mahkeme tarafından talep edilen ek bilgi ve belgeler tam olarak yer almalıdır.
Bu süreç, hâkimin karar verirken eksik veya hatalı belge incelemesinin önüne geçmek amacıyla düzenlenmiştir.
Dosyanın Zamanında ve Eksiksiz Geri Alınması
HMK 162’ye göre, zabıt kâtibi yalnızca dosyayı hâkime sunmakla kalmaz, aynı zamanda eksiksiz şekilde geri almakla da yükümlüdür.
Bunun nedeni:
- Dosyanın kaybolmasını önlemek
- Dava sürecinde yanlış belgelere dayanılmasını engellemek
- Mahkeme kayıtlarının düzenli tutulmasını sağlamak
Mahkemelerde birden fazla dosya bulunduğundan, zabıt kâtibinin her dosyayı titizlikle takip etmesi gerekmektedir. Bu süreç, yargılamada güvenilirliği artıran önemli bir uygulamadır.
HMK 162’nin Yargılama Sürecine Etkileri
Hâkimin Eksiksiz ve Doğru Karar Vermesini Sağlar
Bir dava dosyasında eksik belge bulunması veya yanlış bir bilginin yer alması, hatalı karar verilmesine yol açabilir. Bu nedenle, dosyanın düzenli ve eksiksiz olarak hâkime sunulması, kararların doğruluğunu artırır.
Örneğin:
Bir mahkeme, bilirkişi raporuna dayanarak karar verecekse, zabıt kâtibi bu raporun dosyada eksiksiz şekilde yer aldığını kontrol etmekle yükümlüdür. Eksik veya yanlış belge bulunması durumunda mahkeme kararı hatalı olabilir ve bu da temyiz aşamasında bozulmasına yol açabilir.
Yargılamanın Hızlı ve Etkin Yürütülmesini Sağlar
Dava dosyalarının düzenli tutulması ve hâkimin incelemesine zamanında sunulması, yargı sürecinin hızlanmasını sağlar.
Örneğin:
Bir duruşma günü hâkim, davayla ilgili belgeleri incelemek istediğinde, eğer dosya zamanında ve eksiksiz sunulmazsa duruşmanın ertelenmesi gerekebilir. Bu da yargılamanın uzamasına ve tarafların mağdur olmasına neden olabilir.
HMK 162, zabıt kâtibine dosya takibini düzenli yapma görevi yükleyerek, mahkemelerdeki işleyişin daha verimli olmasını amaçlamaktadır.
Mahkeme Kayıtlarının Güvenliğini Sağlar
Mahkeme dosyaları hukuki süreçler açısından büyük öneme sahiptir ve kaybolmaması gerekir.
HMK 162, zabıt kâtibine dosyaların güvenliğini sağlama yükümlülüğü getirerek, herhangi bir belge kaybının önüne geçmeyi amaçlamaktadır.
Özellikle:
- Tanık beyanları, bilirkişi raporları gibi belgeler kaybolursa, davanın seyri değişebilir.
- Zabıt kâtibinin düzenli dosya kontrolü yapması, belgelerin korunmasını sağlar.
Bu düzenleme, adalet sisteminin güvenilirliğini koruma açısından büyük bir öneme sahiptir.
Sonuç
Yargılamanın sağlıklı ve hızlı yürütülebilmesi için dava dosyalarının düzenli, eksiksiz ve zamanında hâkimin incelemesine sunulması gerekmektedir.
HMK 162, bu sürecin sorumluluğunu zabıt kâtibine vermekte ve dosyaların güvenli bir şekilde hâkimden geri alınmasını sağlamaktadır. Bu düzenleme, yargılamanın gecikmesini önlemekte ve mahkemelerin etkin bir şekilde çalışmasına katkıda bulunmaktadır.
Özetle, hâkimin dava dosyasını zamanında ve eksiksiz inceleyebilmesi, adaletin hızlı ve doğru bir şekilde sağlanmasını kolaylaştırmaktadır. HMK 162, bu amaca hizmet eden önemli bir düzenlemedir.