Giriş
Limited şirketler, Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında düzenlenen, sermayesi paylara bölünmüş ve ortaklarının sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlı olan bir şirket türüdür. Ancak, anonim şirketlerden farklı olarak, limited şirketlerde hisse devri ve ortaklıktan çıkma süreci daha karmaşıktır ve belirli hukuki prosedürlere tabidir.
Bu makalede, limited şirketlerde hisse devrinin nasıl gerçekleştiği, hangi yasal kısıtlamaların olduğu ve ortaklıktan çıkma sürecinin aşamaları detaylı şekilde ele alınacaktır.
1. Limited Şirketlerde Hisse Devri
Limited şirketlerde hisse (pay) devri, ortaklardan birinin paylarını başka birine satması veya devretmesi anlamına gelir. Ancak, anonim şirketlerde olduğu gibi serbest bir hisse devri söz konusu değildir; hisse devri belirli kısıtlamalara tabidir ve noter onayı gerektirir.
1.1. Hisse Devri İçin Gerekli Koşullar
Hisse devri işlemi yasal olarak geçerli olabilmesi için belirli adımların izlenmesini gerektirir.
- Pay devri yazılı olarak yapılmalı ve noter onayından geçirilmelidir.
- Genel kurul tarafından onaylanmalıdır.
- Yeni ortak, şirketin ana sözleşmesine uygun olmalıdır.
Bu şartların sağlanmaması durumunda, hisse devri geçerli sayılmaz ve şirket ortakları veya yönetimi tarafından reddedilebilir.
1.2. Hisse Devri Süreci
Limited şirketlerde hisse devri şu aşamalardan oluşur:
1. Hisse Devir Sözleşmesinin Hazırlanması
Hisselerini devretmek isteyen ortak, alıcı ile noter onaylı bir devir sözleşmesi imzalamalıdır. Sözleşmede şu unsurlar yer almalıdır:
- Devredilecek hisse oranı
- Devralacak kişinin kimlik bilgileri
- Devir bedeli (varsa)
- Şirketin ana sözleşmesine uygunluk şartları
2. Genel Kurul Onayı
Hisse devri için şirket genel kurulunun onayı gereklidir. Genel kurul, devir işlemini reddedebilir veya onaylayabilir. Bu onay verilmezse, hisse devri geçerli olmaz.
3. Ticaret Siciline Tescil ve Pay Defterine Kayıt
Genel kurul tarafından onaylanan hisse devri, ticaret siciline tescil ettirilerek resmiyet kazanır. Ayrıca, şirketin pay defterine yeni ortak kaydedilir ve devreden ortak çıkarılır.
1.3. Hisse Devri Konusunda Getirilen Kısıtlamalar
Limited şirketlerde hisse devri, anonim şirketlere kıyasla daha sıkı kurallara tabidir.
- Şirket ana sözleşmesi, hisse devrini belirli koşullara bağlayabilir veya tamamen yasaklayabilir.
- Ortaklara ön alım hakkı tanınabilir; yani, bir ortak hisselerini satmak istediğinde, diğer ortaklar öncelikli olarak bu hisseleri satın alma hakkına sahip olabilir.
- Genel kurul, hisse devrini şirketin çıkarlarına aykırı bularak reddedebilir.
Bu sınırlamalar, şirketin ortaklık yapısını korumak ve şirket içindeki dengeyi sağlamak amacıyla uygulanır.
2. Limited Şirketlerde Ortaklıktan Çıkma Süreci
Limited şirket ortakları, belirli durumlarda şirketten ayrılmak isteyebilir. Ortaklıktan çıkma, paylarını devrederek veya mahkeme kararıyla gerçekleştirilebilir.
2.1. Ortaklıktan Çıkma Yöntemleri
1. Payların Devri Yoluyla Çıkış
- Ortak, hisselerini üçüncü bir kişiye veya mevcut ortaklara devrederek şirketten ayrılabilir.
- Hisse devri noter onayı ve genel kurul onayına tabidir.
2. Ana Sözleşmeye Göre Çıkış
- Şirket ana sözleşmesinde, belirli durumlarda ortakların şirketten ayrılmasına olanak tanıyan özel hükümler bulunabilir.
- Bu hükümlere dayanarak ortaklıktan çıkmak mümkündür.
3. Mahkeme Kararıyla Çıkış
- Ortak, şirket içinde ciddi ihtilaflar yaşıyor ve ortaklık ilişkisi çekilmez hale geliyorsa, mahkemeye başvurarak ortaklıktan çıkma talebinde bulunabilir.
- Mahkeme, şirketin menfaatlerine zarar gelmeyecek şekilde çıkış koşullarını belirleyebilir.
2.2. Ortaklıktan Çıkmanın Hukuki ve Mali Sonuçları
Ortaklıktan çıkan kişi, şirketin borçlarından sorumlu olur mu?
- Limited şirket ortakları, şirketin borçlarından şahsi olarak sorumlu değildir. Ancak, çıkıştan önceki dönemlere ait kamu borçları nedeniyle bazı yükümlülükleri olabilir.
Çıkan ortak, şirkette kalan haklarını alabilir mi?
- Ortak, hisselerini devrederek veya mahkeme kararıyla çıkarsa, paylarının karşılığını alabilir.
- Şirketin değerine bağlı olarak, ortaklık payının belirli bir bedel karşılığında devri söz konusu olabilir.
3. Hisse Devri ve Ortaklıktan Çıkışın Vergisel Boyutu
Hisse devri ve ortaklıktan çıkış sürecinde belirli vergisel yükümlülükler doğabilir.
- Gelir Vergisi: Gerçek kişi ortakların pay satışı nedeniyle elde ettikleri kazanç, belirli koşullarda değer artış kazancı olarak vergilendirilebilir.
- Kurumlar Vergisi: Eğer pay devri, bir tüzel kişilik tarafından yapılıyorsa, elde edilen kazanç kurumlar vergisine tabi olabilir.
- Damga Vergisi: Hisse devri sözleşmeleri damga vergisine tabi tutulabilir.
Vergi yükümlülükleri, hisse devir bedeline, şirketin mali yapısına ve ortaklık paylarının değerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Sonuç
Limited şirketlerde hisse devri ve ortaklıktan çıkma süreci, anonim şirketlere kıyasla daha sıkı kurallara tabi olup, noter onayı, genel kurul izni ve ticaret siciline tescil gibi aşamalardan geçmeyi gerektirir.
Hisse devri, şirket ortaklarının çıkarlarını korumak için belirli kısıtlamalara tabi olabilir ve ortaklık yapısını bozabilecek işlemler genel kurul tarafından reddedilebilir.
Ortaklıktan çıkma süreci ise, pay devri, ana sözleşme hükümlerine uygun ayrılma veya mahkeme kararıyla gerçekleşebilir. Bu süreçlerin hukuki ve mali yükümlülükleri iyi yönetilmeli ve şirketin uzun vadeli sürdürülebilirliği göz önünde bulundurulmalıdır.