Ticari hayatta, şirketlerin finansal sürdürülebilirliği için zamanında tahsilat yapmaları büyük önem taşımaktadır. Ancak, çeşitli nedenlerle şirketler alacaklarını tahsil etmekte zorlanabilir ve bu durum nakit akışlarını olumsuz etkileyebilir. Alacaklarını tahsil edemeyen şirketler, sözleşme, icra takibi ve dava süreçlerini kullanarak hukuki yollarla alacaklarını tahsil edebilirler.
Bu çalışmada, şirket alacaklarının tahsili için izlenebilecek hukuki yollar, icra süreçleri, alacak yönetim stratejileri ve tahsilatı hızlandırmak için yapılması gerekenler detaylı olarak ele alınacaktır.
Şirket Alacaklarının Tahsilinde İlk Adımlar
Alacak tahsil sürecinin etkin şekilde yönetilebilmesi için öncelikle alacağın hukuki niteliği belirlenmeli ve uygun bir tahsilat yöntemi seçilmelidir.
Alacağın Hukuki Niteliğinin Belirlenmesi
Şirket alacakları genellikle aşağıdaki şekillerde ortaya çıkar:
- Ticari Sözleşmelerden Doğan Alacaklar
- Fatura ve Cari Hesap Borçları
- Çek, Senet (Bono) ve Poliçelerden Kaynaklanan Alacaklar
- Kira, Hizmet veya Tedarik Sözleşmelerinden Doğan Alacaklar
Alacağın türüne göre hangi tahsilat yöntemi kullanılacağı belirlenmelidir.
Alacak Tahsilinde İzlenecek Yol
Alacak tahsil süreci genellikle üç aşamadan oluşur:
- Borçluyla uzlaşma ve ihtarname gönderme
- İcra takibi başlatma
- Mahkeme yoluyla alacağın tahsil edilmesi
Eğer borçlu iyi niyetli bir şekilde borcunu ödemek istiyorsa, öncelikle uzlaşma ve yapılandırma yoluna gidilmesi tavsiye edilir. Ancak borçlu ödeme konusunda direniyorsa, icra veya dava yoluyla tahsilat süreci başlatılmalıdır.
Alacak Tahsilinde İhtarnamenin Önemi
İhtarname Gönderme
İhtarname, borçluya resmi bir bildirimde bulunarak alacağın ödenmesini talep eden hukuki bir belgedir.
İhtarname şu durumlarda gönderilmelidir:
- İhtilaflı bir borcu borçlu ödememekte ısrar ediyorsa
- Ödeme vadesi geçmişse
- Borçluya hatırlatma yapılmak isteniyorsa
İhtarname İçeriğinde Bulunması Gerekenler:
- Borç miktarı ve ödeme süresi
- Borcun hangi ticari işlemden kaynaklandığı
- Ödenmemesi halinde yasal işlemlere başlanacağı uyarısı
- Ödeme için son tarih
İhtarname noter aracılığıyla veya avukat yoluyla gönderildiğinde resmi delil niteliği kazanır.
İcra Takibi Yoluyla Alacak Tahsili
Şirket alacaklarının tahsilinde en hızlı ve etkili yöntemlerden biri icra takibidir.
İcra Takibi Başlatma Süreci
Eğer borç ihtarnameye rağmen ödenmezse, icra dairesi aracılığıyla icra takibi başlatılabilir.
İcra takibi iki şekilde başlatılabilir:
-
Adi (İlamsız) Takip
- Fatura, cari hesap borcu gibi senetsiz alacaklar için kullanılır.
- Borçlu tebliğden itibaren 7 gün içinde borca itiraz etmezse icradan haciz işlemleri başlatılabilir.
-
Kambiyo Senetlerine Dayalı Takip (Çek, Senet, Poliçe)
- Senet, çek veya poliçeye dayalı borçlarda kullanılır.
- Borçlunun itiraz süresi tebliğden itibaren 5, ödeme süresi ise 10 gündür ve yapılmazsa icra dairesince haciz işlemi başlatılabilir.
İcra Sürecinin Aşamaları
- Ödeme Emrinin Gönderilmesi: Borçluya icra takibi başlatıldığı bildirilir.
- İtiraz Süreci: Borçlu takip türüne göre 7 / 5 gün içinde itiraz edebilir.
- Haciz Aşaması: Borç ödenmezse, icra müdürlüğü borçlunun banka hesaplarına, maaşına veya mallarına haciz koyabilir.
- Alacağın Tahsili: Haciz işlemi sonucunda elde edilen mallar satılarak alacaklıya ödeme yapılır.
Eğer borçlu itiraz ederse, alacaklı itirazın kaldırılması için mahkemeye başvurmalıdır.
Mahkeme Yoluyla Alacak Tahsili
Borçlunun icra takibine itiraz etmesi veya borcun hukuki olarak ihtilaflı olması durumunda, alacaklı ticaret mahkemelerinde dava açabilir.
Alacak Davası Açma Süreci
Alacak davası açmak için şu adımlar izlenmelidir:
- Yetkili ve görevli mahkemeye başvuru yapılır (Ticaret Mahkemesi veya Asliye Hukuk Mahkemesi)
- Alacağa ilişkin belgeler (fatura, sözleşme, çek vb.) mahkemeye sunulur
- Mahkeme borçlunun savunmasını alır ve inceleme yapar
- Eğer alacaklı haklı bulunursa, mahkeme icra yoluyla tahsilat yapılmasına karar verir
Mahkeme süreci icra takibine göre daha uzun sürebileceğinden, öncelikle icra yoluyla tahsilat yapılması önerilir.
Şirketlerin Alacak Yönetimi ve Tahsilatı Güçlendirme Stratejileri
Şirketlerin alacaklarını zamanında tahsil edebilmeleri için geçerli bir alacak yönetim politikası oluşturması gerekmektedir.
Geçerli Sözleşmeler Hazırlamak
- Alacakların takibi için net ve yazılı sözleşmeler yapılmalıdır.
- Ödeme vadeleri ve gecikme cezaları sözleşmelerde açıkça belirtilmelidir.
Finansal Risk Yönetimi
- Müşteri kredi değerlendirme sistemleri kullanılmalıdır.
- Riskli müşterilere ticari kredi açmadan önce teminat alınmalıdır.
Alternatif Tahsilat Yöntemleri Kullanmak
- Taksitlendirme ve ödeme planları sunmak
- Alacak sigortası kullanarak tahsilat risklerini azaltmak
Sonuç ve Değerlendirme
Şirketlerin zamanında alacak tahsil edememesi, finansal yapıyı zayıflatarak nakit akışını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, hukuki ve ticari yollar kullanılarak tahsilat süreçleri hızlandırılmalıdır.
- İhtarname ve uzlaşma yöntemleri, hızlı tahsilat sağlamak için öncelikli olarak kullanılmalıdır.
- İcra takibi, borcun hızlı tahsil edilmesini sağlayan en etkili yöntemlerden biridir.
- Borçlu icra takibine itiraz ederse, alacak davası açılarak hukuki yolla tahsilat yapılabilir.
- Alacak yönetimi politikaları güçlendirilerek, tahsilat riskleri en aza indirilebilir.