Giriş
Bir şirketin hukuki varlığını kazanması ve faaliyetlerini sürdürebilmesi için belirli yasal prosedürlere uygun hareket etmesi gerekir. Bu prosedürlerden en önemlisi şirket ana sözleşmesinin hazırlanmasıdır. Ana sözleşme, şirketin kuruluşunu, işleyişini, ortakların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen temel hukuki belgedir. Şirketin faaliyet alanı, yönetim yapısı ve ortaklar arasındaki ilişkiler bu sözleşme ile belirlenir. Bu makalede, şirket ana sözleşmesinin içeriği, önemi ve hukuki gereklilikleri ele alınacaktır.
1. Şirket Ana Sözleşmesi Nedir?
Şirket ana sözleşmesi, Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) uygun şekilde hazırlanması gereken, şirketin faaliyetlerini ve hukuki yapısını düzenleyen resmi belgedir. Bu sözleşme, şirketin kuruluş aşamasında noter yada ticaret sicili onayından geçirilir ve ticaret siciline tescil edilerek yürürlüğe girer.
Şirketin faaliyet göstermesi için ana sözleşmenin eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlanması büyük önem taşır. Bu sözleşme, şirketin gelecekte karşılaşabileceği hukuki ve mali sorunların önüne geçmek açısından da kritik bir belge niteliğindedir.
2. Şirket Ana Sözleşmesinin İçeriği
Şirket türüne göre içeriği değişiklik gösterebilmekle birlikte, şirket ana sözleşmesi genellikle şu temel unsurları içermelidir:
2.1. Şirketin Ticaret Unvanı ve Merkezi
- Şirketin resmi adı (ticaret unvanı) belirtilmelidir.
- Ticaret unvanı Türk Ticaret Kanunu’na uygun olmalı ve başka bir şirketle benzerlik taşımamalıdır.
- Şirketin merkezi adresi açıkça belirtilmelidir.
2.2. Şirketin Amaç ve Faaliyet Konusu
- Şirketin hangi sektörde faaliyet göstereceği belirtilmelidir.
- Şirketin yapacağı işler detaylandırılmalıdır.
- NACE kodu doğru seçilmelidir; aksi halde vergi avantajlarından yararlanma ve teşviklerden faydalanma konusunda sorun yaşanabilir.
2.3. Şirketin Türü ve Süresi
- Şirketin şahıs mı yoksa sermaye şirketi mi olduğu açıkça belirtilmelidir.
- Eğer belirli bir süre için kuruluyorsa, süresi ana sözleşmede yer almalıdır.
2.4. Sermaye Yapısı ve Ortaklık Payları
- Şirketin toplam sermayesi belirlenmelidir.
- Her ortağın şirkete koyduğu sermaye miktarı açıkça yazılmalıdır.
- Anonim şirketlerde hisse senetlerinin nominal değeri belirtilmelidir.
- Limited şirketlerde ortakların pay oranları ve sermaye katkıları detaylandırılmalıdır.
2.5. Ortakların Hak ve Yükümlülükleri
- Ortakların hakları ve şirketten doğan yükümlülükleri belirtilmelidir.
- Ortakların kar ve zarar paylaşım oranları düzenlenmelidir.
- Ortakların şirkete yeni ortak alma veya ortaklıktan ayrılma süreci açıklanmalıdır.
2.6. Şirket Yönetimi ve Temsili
- Şirketin yönetim organları tanımlanmalıdır:
- Anonim şirketlerde: Yönetim kurulu
- Limited şirketlerde: Müdürler
- Şirketi kimin temsil edeceği ve yetki sınırları belirlenmelidir.
- Yönetim kurulunun veya müdürlerin nasıl seçileceği ve görev süreleri açıklanmalıdır.
2.7. Kar Dağıtımı ve Yedek Akçeler
- Şirketin kar dağıtım politikası açıklanmalıdır.
- Dağıtılacak kar paylarının oranı ve dağıtım zamanı belirlenmelidir.
- Yedek akçelerin (şirketin finansal güvenliğini sağlamak için ayrılan fonlar) nasıl oluşturulacağı ve kullanılacağı düzenlenmelidir.
2.8. Genel Kurul Toplantıları
- Şirketin ortaklarının hangi aralıklarla toplanacağı belirtilmelidir.
- Toplantıların nasıl yapılacağı, karar alma süreçleri ve oy hakkı detaylandırılmalıdır.
2.9. Şirketin Sona Ermesi ve Tasfiye Süreci
- Şirketin hangi durumlarda sona ereceği açıklanmalıdır.
- Şirket tasfiye edilirse, tasfiye sürecinin nasıl yürütüleceği belirtilmelidir.
- Tasfiye sürecinde alacaklıların haklarının nasıl korunacağı düzenlenmelidir.
2.10. Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri
- Ortaklar arasında çıkabilecek anlaşmazlıkların nasıl çözüleceği belirtilmelidir.
- Tahkim mi yoksa mahkemeye başvuru mu tercih edileceği ana sözleşmede yer almalıdır.
3. Şirket Ana Sözleşmesinin Önemi
Şirket ana sözleşmesi, şirketin işleyişini düzenleyen temel yasal belgedir. Doğru ve eksiksiz hazırlanmasının şirket için birçok avantajı vardır:
3.1. Hukuki Güvence Sağlar
- Ortaklar arasındaki anlaşmazlıklarda bağlayıcı bir referans olarak kullanılır.
- Şirketin faaliyetlerini hukuki çerçevede yürütmesini sağlar.
- Mahkemeler ve resmi kurumlar için resmi bir dayanak niteliğindedir.
3.2. Şirketin İşleyişini Düzenler
- Yönetim sürecini netleştirerek şirket içi kaosu önler.
- Ortakların hak ve sorumluluklarını belirleyerek adil bir yönetim ortamı yaratır.
3.3. Vergi ve Teşvik Avantajları Sunar
- Doğru faaliyet alanlarının seçilmesi ve NACE kodunun düzgün belirlenmesi, vergi avantajlarından yararlanmayı sağlar.
- Resmi kurumlardan teşvik ve destek alabilmek için gereklidir.
3.4. Şirketin Kurumsallaşmasını Sağlar
- Şirketin büyümesine ve profesyonel bir yapıya kavuşmasına yardımcı olur.
- Şirketin geleceğe yönelik stratejik kararlarını belirlemesini kolaylaştırır.
4. Şirket Ana Sözleşmesinin Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Şirket ana sözleşmesi hazırlanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Şirket türüne uygun bir sözleşme oluşturulmalıdır. (Limited ve anonim şirketlerde farklı gereklilikler vardır.)
- Hukuki danışmanlık alınmalıdır. Yanlış veya eksik maddeler, ilerleyen süreçte hukuki problemlere yol açabilir.
- Resmi kurumların onay süreçleri takip edilmelidir. Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından onaylanmayan ana sözleşmeler geçersiz sayılacaktır.
- Sözleşme, tüm ortakların haklarını eşit şekilde koruyacak şekilde hazırlanmalıdır.
Sonuç
Şirket ana sözleşmesi, bir şirketin temel taşlarından biridir ve şirketin yönetimi, ortakların hakları ve hukuki sorumlulukları açısından büyük önem taşır. Eksiksiz ve doğru hazırlanmış bir ana sözleşme, şirketin faaliyetlerini düzenleyerek hukuki güvence sağlar. İşletmenin gelecekte yaşayabileceği hukuki ve mali sorunları minimize etmek için ana sözleşmenin dikkatle oluşturulması ve profesyonel danışmanlık alınması tavsiye edilir.