TCK 31. Madde: Yaş Küçüklüğü
(1) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanların işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamaması veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olması halinde ceza sorumluluğu yoktur. Ancak bu kişiler hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. İşlediği fiili algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin varlığı halinde, bu kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde dokuz yıldan oniki yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde yedi yıldan dokuz yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların üçte ikisi indirilir ve bu halde her fiil için verilecek hapis cezası altı yıldan fazla olamaz.
(3) Fiili işlediği sırada onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde ondört yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde dokuz yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların yarısı indirilir ve bu halde her fiil için verilecek hapis cezası sekiz yıldan fazla olamaz.
Ceza hukuku yalnızca fiili değil, aynı zamanda failin kişisel özelliklerini de dikkate alır. Bu bağlamda en önemli unsurlardan biri yaştır. Çünkü çocukların düşünme, algılama ve davranışlarını yönlendirme yetenekleri yetişkinlerinkiyle aynı değildir. Bu nedenle çocukların ceza sorumluluğu farklı esaslara bağlanmıştır.
Türk Ceza Kanunu’nun 31. maddesi, yaş küçüklüğünü düzenleyerek, hangi yaş grubundaki çocukların ceza sorumluluğunun bulunmadığını veya sınırlı olduğunu açıkça belirler. Böylece hem çocukların korunması hem de adaletin yaşa uygun biçimde sağlanması hedeflenir.
TCK 31/1 – 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar
Açıklama
Fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur.
- Bu yaş grubundaki çocukların fiilleri için ceza kovuşturması yapılamaz.
- Ancak, tamamen cezasız kalmamaları için çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
Örnek
11 yaşındaki bir çocuğun hırsızlık yapması halinde ona hapis veya adli para cezası verilemez. Fakat çocuk koruma kanunu çerçevesinde eğitim programlarına katılması veya danışmanlık alması sağlanabilir.
TCK 31/2 – 12-15 Yaş Arası Çocuklar
Açıklama
Fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş, 15 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından durum daha ayrıntılıdır. Burada önemli olan çocuğun:
- Fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği
- Davranışlarını yönlendirme yeteneği
- Eğer bu yetenekler yeterince gelişmemişse, çocuğun ceza sorumluluğu yoktur. Yalnızca güvenlik tedbirleri uygulanır.
- Eğer bu yetenekler varsa, yani çocuk işlediği fiilin anlamını kavrayabiliyorsa, ceza sorumluluğu doğar; fakat cezalar yaşa göre indirilir.
Cezai Sonuçlar
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis → 9-12 yıl arası hapis cezası
- Müebbet hapis → 7-9 yıl arası hapis cezası
- Diğer suçlar → cezanın 1/3’ü indirilir, fakat verilecek hapis 6 yıldan fazla olamaz.
Örnek
14 yaşındaki bir çocuk, kasten adam öldürme suçunu işlerse; normalde ağırlaştırılmış müebbet cezası uygulanır. Ancak yaş indirimiyle birlikte bu ceza 9-12 yıl hapis cezasına dönüştürülür.
TCK 31/3 – 15-18 Yaş Arası Çocuklar
Açıklama
Fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmuş, 18 yaşını doldurmamış kişiler hakkında ceza sorumluluğu vardır. Ancak yetişkinlerle aynı seviyede değildir.
Cezai Sonuçlar
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis → 14-20 yıl arası hapis cezası
- Müebbet hapis → 9-12 yıl arası hapis cezası
- Diğer suçlar → cezanın yarısı indirilir, fakat her fiil için verilecek hapis 8 yıldan fazla olamaz.
Örnek
16 yaşındaki bir çocuk, yağma suçunu işlerse, normalde 10 yıl hapis cezası öngörülüyorsa, bu ceza yarı oranında indirilecek ve daha hafif uygulanacaktır.
Yaş Küçüklüğü İlkesinin Önemi
- Çocukların korunması: Ceza hukukunun amacı çocukları cezalandırmak değil, topluma kazandırmaktır.
- Eğitim ve rehabilitasyon: Çocuklar için cezanın yerini çoğu zaman eğitim ve güvenlik tedbirleri alır.
- Uluslararası uyum: Bu düzenleme, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve uluslararası standartlarla uyumludur.
Uygulamada Yaş Küçüklüğü
- Çocuk suçluluğu davalarında mahkemeler, çocuğun yaşını resmi belgelerden tespit eder.
- 12-15 yaş grubunda algılama ve yönlendirme yeteneği için uzman raporu (psikolog, pedagog) alınır.
- Amaç, çocuğun ruhsal ve fiziksel gelişimini dikkate alarak adil bir yargılama yapmaktır.
Sonuç
TCK 31. Madde, çocukların yaşlarına göre ceza sorumluluklarını düzenler.
- 12 yaşından küçükler: Ceza sorumluluğu yoktur; sadece güvenlik tedbirleri uygulanır.
- 12-15 yaş arası: Algılama ve yönlendirme yeteneğine göre ceza sorumluluğu belirlenir. Varsa cezalar ciddi ölçüde indirilir.
- 15-18 yaş arası: Ceza sorumluluğu vardır, fakat yetişkinlere göre indirim yapılır.
Bu madde, çocukların korunmasını ve ceza hukukunun insancıl yönünü gösterir. Amaç, çocukları cezalandırmaktan çok, onları eğitmek ve topluma yeniden kazandırmaktır.
