GİRİŞ
Miras hukuku, aile içi anlaşmazlıkların en sık yaşandığı alanlardan biridir. Muris (miras bırakan) tarafından yapılan hileli işlemlerle mirasçılardan mal kaçırılması, sıklıkla karşılaşılan hukuki sorunlardan biridir. Türk hukukunda bu durumu düzenleyen en önemli kavram “muris muvazaası” dır.
Bu makalede, mirastan mal kaçırma davalarının nasıl açılabileceği, ispat yolları, zamanaşımı süreleri ve taraflarca en çok sorulan sorular ele alınacaktır. Bu sorulardan baba sağ iken mal kaçırma, kardeşten mal kaçırma ve bağışın iptali gibi önemli hukuki konulara değinilecektir.
1. MAL KAÇIRMA DAVALARI (MURİZ MUVASASI)
Taraflarca her ne kadar haksızlığı uğradıkları düşünülse de bir yandan da miras bırakmanın murisin kendi tasarrufu olduğu düşünülmektedir Bu nedenle de Muris muvazaası, mal kaçırma davalarını kazanan var mı şeklinde araştırmalar yapmaktadır. Türkiye’de oldukça sık açılmakta ve kazanılan birçok dava bulunmaktadır. Üst mahkemeler de, mirasçılardan mal kaçırma amaçlı yapılan işlemlerin muvazaalı olduğunu kanıtlayan deliller sunulduğunda muvazaalı satışları iptal etmekte ve mirasçılar lehine kararlar vermektedir.
2. KARDEŞTEN MAL KAÇIRMA CEZASI VAR MI?
Türk hukukunda muris muvazaası nedeniyle açılan davalar cezai değil, hukuki bir nitelik taşır. Yani, kardeşten mal kaçırma durumunda hapis cezası öngörülmemektedir. Ancak muvazaalı işlem mahkeme tarafından tespit edilirse:
- Tapu iptal ve tescil davası açılabilir.
- Kaçırılan mallar mirasçılar arasında eşit şekilde paylaştırılır.
- Hukuki yaptırımlar uygulanır ve mal kaçıran kardeş, diğer mirasçılara karşı tazminat ödemek zorunda kalabilir.
Ancak, belgede sahtecilik veya dolandırıcılık varsa, ceza davası açılabilir.
3. BABA SAĞ İKEN MAL KAÇIRMA HUKUKA AYKIRI MIDIR?
Bir baba veya anne, sağken malvarlığı üzerinde tasarruf hakkına sahiptir. Ancak, mirasçılarını aldatma kastıyla hareket ediyorsa, yapılan işlemler iptal edilebilir.
Örneğin:
- Baba, malını oğluna satış gibi göstererek bağış yapıyorsa, bu durum muris muvazaası kapsamına girer ve dava açılabilir.
- Ebeveyn, mirastan mal kaçırmak için bir çocuğuna mallarını devrediyorsa, diğer mirasçılar tapu iptal ve tescil davası açabilir.
İspat için:
- Murisin mal kaçırma kastı taşıdığını gösteren tanık beyanları
- Tapu kayıtlarındaki çelişkiler
- Satış bedelinin gerçek değerinden düşük olması gibi deliller kullanılabilir.
4. MAL KAÇIRMA NASIL İSPATLANIR?
Muris muvazaası davalarında en önemli husus, mal kaçırma işleminin hileli bir işlem olduğunu ispatlamaktır.
İspat Araçları:
- Satışın gerçek olup olmadığı: Miras bırakanın mallarını gerçekte satmadığı, sadece şeklen satış yaptığı ispat edilmelidir.
- Tanık beyanları: Aile içi ilişkilerde, tapuda yapılan işlemin gerçekte bir satış mı yoksa bağış mı olduğu konusunda tanık beyanları çok önemlidir.
- Mali deliller: Satış gösterilen işlemin emsal bedelin çok altında bir rakamla yapıldığının tespiti, muvazaayı kanıtlar.
- Miras bırakanın beyanları: Eğer muris hayattayken, tapuda satış yapmasına rağmen gerçekte bağış yaptığını ifade etmişse, bu bir delil olarak sunulabilir.
5. MURİS MUVAZAASI KABUL EDİLMEYEN HALLER
Her mal devri muris muvazaası kapsamında değerlendirilemez. Aşağıdaki durumlarda mal kaçırma iddiası genellikle kabul edilmez:
- Gerçek satışlar: Eğer muris, malını gerçekten ve piyasa değerinde birine satmışsa, muvazaa iddiası geçersiz olabilir.
- Bağışın açıkça yapılması: Eğer ebeveyn malını bir mirasçısına açıkça bağışladığını beyan etmişse, bu durumda muvazaa davası açılması zorlaşır.
- Evlilik öncesi edinilmiş mallar: Evlilikten önce alınmış taşınmazlar, eşler arasında miras davasına konu olamaz.
6. MİRASTAN MAL KAÇIRMA (MURİS MUVAZAASI) DAVASI NASIL AÇILIR?
Muris muvazaası davası açmak için şu adımlar izlenir:
- Yetkili Mahkeme: Dava, taşınmazın bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
- Dava Dilekçesi Hazırlama: Davacı, muris tarafından yapılan işlemin muvazaalı olduğunu ve mal kaçırma amacı taşıdığını açıklayan bir dilekçe hazırlar.
- Delil Sunma: Tanık beyanları, satış işlemlerine ait belgeler, tapu kayıtları ve banka dekontları sunulmalıdır.
- Mahkeme Süreci: Mahkeme, delilleri inceledikten sonra tapu iptaline karar verebilir.
7. MİRASTA BAĞIŞ BOZULUR MU?
Eğer bağış işlemi, mirasçıları mahrum bırakma amacı taşıyorsa, mirasçılar iptal davası açabilir.
- Bağış yapılan kişi mirasçı ise: Diğer mirasçılar tenkis davası açarak, saklı paylarını isteyebilir.
- Bağış üçüncü bir kişiye yapılmışsa: Mirasçılar, bağışın muvazaalı olduğunu ispatlarsa iptal ettirebilir.
8. MURİS MUVAZAASI DAVALARINDA ZAMANAŞIMI 10 YIL MI?
Muris muvazaası davalarında zamanaşımı süresi yoktur!
- Mirasçılar, murisin ölümünden sonra her zaman dava açabilir.
- 10 yıllık zamanaşımı süresi, haksız fiil davaları için geçerlidir, muris muvazaası için uygulanmaz.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Muris muvazaası ve mirastan mal kaçırma, mirasçılar arasında en sık yaşanan hukuki ihtilaflardan biridir. Ancak, hukuka uygun delillerle açılan davalar kazanılabilir.
Mirasçılar, tapu iptal davası, tenkis davası veya tazminat davası açarak haklarını koruyabilirler. Hukuki destek almak, davanın hızlı sonuçlanmasını sağlayabilir.
