4857 Sayılı İş Kanunu Madde 44 – Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır.

Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.

Bu günlere ait ücretler 47. maddeye göre ödenir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma

İş Kanunu 44. Madde, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işçilerin çalıştırılmasıyla ilgili kuralları düzenler. Bu günlerde işçilerin çalışıp çalışmayacağı toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmeleriyle belirlenir. Eğer sözleşmelerde bu konuda bir hüküm bulunmuyorsa, işçiden onay alınmadan çalıştırılması mümkün değildir.

Bu yazıda, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma kuralları, işçilerin hakları, işverenin yükümlülükleri ve tatil günlerinde çalışmanın ücrete etkisi gibi konuları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri (UBGT) Nelerdir?

Türkiye’de ulusal bayram ve genel tatil günleri, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun kapsamında belirlenmiştir. Bu günler şunlardır:

• 29 Ekim (Cumhuriyet Bayramı)
• 23 Nisan (Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı)
• 19 Mayıs (Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı)
• 15 Temmuz (Demokrasi ve Milli Birlik Günü)
• 30 Ağustos (Zafer Bayramı)
• 1 Ocak (Yılbaşı Tatili)
• 1 Mayıs (Emek ve Dayanışma Günü – İşçi Bayramı)
• Ramazan Bayramı (3.5 gün – Arife günü öğleden sonra başlar)
• Kurban Bayramı (4.5 gün – Arife günü öğleden sonra başlar)

Bu günlerde çalışma, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile düzenlenebilir. Ancak iş sözleşmelerinde özel bir hüküm yoksa işveren, işçiyi zorla çalıştıramaz ve işçinin onayını almak zorundadır.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma Koşulları

İş Kanunu’na göre işveren, işçiyi tatil günlerinde çalıştırmak istiyorsa bazı kurallara uymak zorundadır.

1. Toplu İş Sözleşmesi veya Bireysel İş Sözleşmesi Hükümleri Geçerlidir

   • İşyerinde toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi varsa, tatil günlerinde çalışma yapılıp yapılmayacağı bu sözleşmelere göre belirlenir.
   • Eğer iş sözleşmesinde tatil günlerinde çalışma yapılabileceği belirtilmişse, işçi bu günlerde çalışmak zorundadır.

2. Sözleşmede Hüküm Yoksa İşçinin Onayı Alınmalıdır

   • Eğer sözleşmede tatil günlerinde çalışmaya dair açık bir hüküm bulunmuyorsa, işveren işçiyi zorla çalıştıramaz.
   • İşveren, işçiden yazılı onay almak zorundadır.

3. Tatil Günlerinde Çalışmayan İşçi Ücret Kaybına Uğramaz

   • İşçi, tatil günlerinde çalışmasa bile tam maaşını alır.
   • İşverenin, tatil günlerinde çalışmayan işçinin maaşından herhangi bir kesinti yapması yasaktır.

4. Tatil Günlerinde Çalışan İşçiler Ek Ücret Alır

   • İşçi, tatil gününde çalıştırılırsa fazladan ücret almalıdır.
   • İşveren, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilere günlük ücretlerinin iki katını ödemek zorundadır.

Özetle, iş sözleşmelerinde bir hüküm yoksa işçi bayram ve tatil günlerinde çalışmak istemediğini belirtebilir ve çalışmayı reddedebilir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Ücretlendirme

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilerin ücretleri, İş Kanunu’nun 47. Maddesi kapsamında belirlenmiştir.

Tatil Gününde Çalışmayan İşçinin Ücreti

• İşçi, tatil gününde çalışmazsa normal maaşını tam alır.
• İşveren, işçinin tatil gününde çalışmadığı için maaşından kesinti yapamaz.

Tatil Gününde Çalışan İşçinin Ücreti

• İşçi tatil gününde çalıştırılırsa, o gün için iki kat ücret alır.
• Örneğin, günlük maaşı 500 TL olan bir işçi, bayram günü çalışırsa 500 TL + 500 TL = 1000 TL ücret alır.

Fazla Mesai ile Birleşen Tatil Günleri

• İşçi, tatil gününde fazla mesai yaparsa, çalıştığı saatlerin ücreti ayrıca hesaplanır.
• Örneğin, tatil gününde 8 saat çalışan bir işçi 2 kat maaş alırken, bu sürenin üzerine fazla mesai yaparsa fazladan %50 zamlı ödeme alır.

Bu hesaplama işçinin tatil günlerinde çalışmasının ek olarak ödüllendirilmesini sağlar ve fazla mesai ile birleştiğinde daha yüksek bir ücret kazandırır.

Ulusal Bayram ve Tatil Günlerinde Çalışmayı Reddetme Hakkı

• İşçi, sözleşmede hüküm yoksa tatil günlerinde çalışmayı reddedebilir.
• İşveren, işçiyi tatil günlerinde çalışmadığı için işten çıkaramaz veya maaş kesintisi yapamaz.
• İşverenin baskı yapması durumunda işçi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir veya iş mahkemesine başvurabilir.

İşçi, tatil günlerinde çalışmayı reddettiği için işten çıkarılırsa, bu durum haksız fesih sayılır ve işçi kıdem tazminatı talep edebilir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma ile İlgili İşverenin Yükümlülükleri

İşverenler, tatil günlerinde çalıştırılan işçiler için belirli yasal kurallara uymak zorundadır:

• İşçiyi tatil gününde çalıştırmadan önce onay almalıdır (Eğer iş sözleşmesinde açık hüküm yoksa).
• Çalışan işçilere en az iki kat günlük ücret ödemelidir.
• İşçinin tatil günlerinde çalışmayı reddetmesi nedeniyle mobbing veya baskı uygulamamalıdır.
• Tatil günlerinde fazla mesai yapan işçiler için fazladan %50 zamlı ücret ödemelidir.

Bu kurallara uymayan işverenler, iş mahkemelerinde tazminat davalarıyla karşı karşıya kalabilir.

Sonuç

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma, iş sözleşmelerinde belirlenmiş olmalıdır. Eğer sözleşmede bu konuda hüküm yoksa, işverenin işçiden onay alması gerekir. Tatil günlerinde çalışmayan işçilerin maaşlarında kesinti yapılamaz, ancak çalışan işçilere fazladan ücret ödenmesi zorunludur.

İşçiler, tatil günlerinde çalışmayı reddetme hakkına sahiptir ve bu nedenle işten çıkarılamazlar. İşverenin baskı yapması veya haksız uygulamalarda bulunması durumunda işçiler iş mahkemesine başvurarak haklarını arayabilirler.

Sonuç olarak, tatil günlerinde çalışma tamamen iş sözleşmesi ve işçinin rızasına bağlıdır, ancak işçi çalıştırılıyorsa, hak ettiği ek ücret eksiksiz şekilde ödenmelidir.