Miras Sözleşmesi ve Hukuki Sonuçları
Miras sözleşmesi, mirasbırakan ile bir kişi arasında yapılan ve mirasın belirli şartlara göre paylaşılmasını sağlayan bir sözleşme türüdür. Bu sözleşme ile mirasbırakan, mallarını belirli bir kişiye bırakmayı taahhüt edebilir veya bir mirasçının miras hakkından feragat etmesini sağlayabilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 572-574. maddeleri, miras sözleşmesinden doğan davaları ve bu sözleşmenin uygulanmasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkları düzenlemektedir. Mirasbırakanın sağlığında malvarlığını devretmesi, mirastan feragat durumunda tenkis ve geri verme yükümlülüğü gibi konular bu kapsamda ele alınmaktadır.
Bu makalede, miras sözleşmesinden doğabilecek hukuki süreçler ve dava yolları detaylandırılacaktır.
Mirasbırakanın Sağlığında Malvarlığını Devretmesi
Miras Sözleşmesi ile Malların Devredilmesi (Madde 572)
Mirasbırakan, sağlığında tüm malvarlığını miras sözleşmesi ile atadığı mirasçıya devredebilir.
- Böyle bir durumda, atanmış mirasçı resmi defter düzenlenmesini talep edebilir.
- Eğer mirasbırakan malvarlığının sadece bir kısmını devretmişse veya sonradan yeni mallar edinmişse, sözleşmede aksi belirtilmedikçe yalnızca devredilmiş olan mallar miras sözleşmesi kapsamına girer.
- Mirasbırakanın tüm malvarlığını devretmesi halinde, miras sözleşmesi kapsamında belirlenen hak ve borçlar, atanmış mirasçının kendi mirasçılarına geçer.
Miras Sözleşmesi ile Atanmış Mirasçının Hakları
Mirasbırakanın sağlığında yaptığı işlemler miras sözleşmesi hükümlerine uygun olarak değerlendirilir.
- Eğer mirasbırakan, miras sözleşmesiyle devrettiği malvarlığı dışında yeni mülkler edinmişse, bu mülkler yasal mirasçılara geçer.
- Atanmış mirasçı, miras sözleşmesi hükümlerine dayanarak tereke üzerinde hak iddia edebilir.
Bu tür durumlarda, mirasbırakanın yaptığı işlemler ve malların kapsamı hukuki uyuşmazlıklara neden olabilir ve atanmış mirasçılar miras sözleşmesine dayanarak dava açabilirler.
Mirastan Feragat Durumunda Ortaya Çıkabilecek Davalar
Feragat Eden Mirasçının Aldığı Malların Tenkisi (Madde 573)
Mirastan feragat eden bir mirasçı, mirasbırakanın sağlığında kendisine yapılan kazandırmalardan yararlanmış olabilir.
- Eğer mirasbırakan, feragat eden mirasçıya saklı payını aşan edimlerde bulunmuşsa, diğer mirasçılar tenkis davası açarak fazla kısmın iptalini talep edebilirler.
- Sadece saklı payı aşan miktar tenkise tabi olur.
- Bu tür edimlerin değerlendirilmesi mirasta denkleştirme kurallarına göre yapılır.
Örnek Durum
- Bir baba, oğluyla miras sözleşmesi yaparak onun mirastan feragat etmesini sağlamış, ancak sağlığında ona yüksek değerli taşınmazlar bağışlamıştır.
- Bu durumda, diğer mirasçılar feragat eden mirasçının saklı payı aşan kazançlarını tenkis ettirmek için dava açabilirler.
Bu düzenleme, mirastan feragat eden kişiye yapılan bağışların adil ve dengeli bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.
Mirastan Feragat Eden Mirasçının Geri Verme Yükümlülüğü
Feragat Eden Mirasçının Tercih Hakkı (Madde 574)
Eğer tenkis davası açılır ve feragat eden mirasçının saklı payını aşan kazançları iptal edilirse, feragat eden mirasçının iki seçeneği vardır:
- Tenkise tabi olan fazla miktarı terekeye geri vermek
- Aldığı tüm kazançları iade ederek mirastan feragat etmemiş gibi paylaşmaya katılmak
Bu durumda, feragat eden mirasçı tüm malvarlığını iade edip miras hakkını geri alabilir veya sadece fazla olan kısmı iade ederek feragat hakkını koruyabilir.
Örnek Durum
- Bir kişi, annesiyle miras sözleşmesi yaparak mirastan feragat etmiş ve annesi sağlığında ona yüksek değerde bir taşınmaz vermiştir.
- Diğer mirasçılar, taşınmazın değeri saklı payı aşarsa tenkis davası açabilir.
- Feragat eden mirasçı, taşınmazın fazla kısmını ödeyerek haklarını koruyabilir veya taşınmazın tamamını iade edip mirastan yeniden hak talep edebilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Miras sözleşmesi, mirasın paylaşımını önceden belirleyen hukuki bir araçtır. Ancak bu sözleşmeler, özellikle mirasbırakanın sağlığında yaptığı kazandırmalar ve mirastan feragat durumlarında çeşitli hukuki sorunlara neden olabilir.
- Mirasbırakanın sağlığında tüm malvarlığını devretmesi halinde, atanmış mirasçı belirli haklara sahip olur ve gerekirse resmi defter düzenlenmesini talep edebilir.
- Mirastan feragat eden mirasçıya yapılan aşırı kazandırmalar, diğer mirasçıların saklı paylarını zedeliyorsa, tenkis davası açılabilir.
- Feragat eden mirasçı, ya fazla kısmı iade etmek ya da tüm mirası geri vererek feragatini kaldırmak arasında seçim yapabilir.
