Ceza Muhakemesi KanunuCMK 252 Basit Yargılama Usulünde İtirazın Değerlendirilmesi

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 252. maddesi, basit yargılama usulünde itiraz mekanizmasını düzenlemektedir. 2019 yılında yapılan değişiklikle yeniden düzenlenen bu madde, 2024 yılında 7499 sayılı Kanun ile önemli revizyonlara tabi tutulmuş ve itirazın şekli, sonuçları ve yargılamanın nasıl devam edeceğine dair ayrıntılar netleştirilmiştir.

---

CMK 252 Kapsamında Basit Yargılama Usulüne İtiraz

İtiraz Süreci ve Hükmün Kesinleşmesi

CMK 252/1’e göre, basit yargılama usulü sonucunda verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Ancak itiraz edilmezse hüküm kesinleşir. Bu düzenleme, sanık ve diğer taraflara, basit yargılama usulünde verilen kararlara karşı bir denetim yolu sunmaktadır.

İtirazın İncelenmesi ve Yargılamanın Devamı

• İtiraz, hükmü veren mahkemeye sunulur.
• Eğer birden fazla asliye ceza mahkemesi varsa, tevzi kriterlerine göre belirlenen mahkeme dosyayı ele alır.
• Tek bir asliye ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde, yetkili başka bir hâkim varsa o hâkim; yoksa adalet komisyonu başkanınca görevlendirilen hâkim duruşmayı yürütür.
• Duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam edilir. Taraflar gelmese bile yokluklarında hüküm verilebilir.
• İtirazdan vazgeçilirse duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.

Bu düzenleme, itiraz sürecinin sadece yazılı bir inceleme ile sınırlı kalmamasını, tam anlamıyla bir duruşma açılarak değerlendirme yapılmasını sağlamaktadır.

---

İtirazın Sonuçları ve Yargılamaya Etkisi

Mahkemenin Bağlı Olmaması

CMK 252/3’e göre, itiraz üzerine yargılama yapacak mahkeme, basit yargılama usulünde verilen hükümle bağlı değildir. Bu, mahkemenin olayı geniş kapsamda yeniden değerlendirebileceğini göstermektedir.

• Ancak, itiraz sanık dışındaki kişiler tarafından yapılmışsa, CMK 251/3 uyarınca öngörülen indirim uygulanır.
• Bu durum, sanığın aleyhine olacak şekilde daha ağır bir ceza verilmesini engellemek adına önemli bir koruma mekanizmasıdır.

Sanık Lehine Karar ve Diğer Sanıklara Etkisi

CMK 252/4’e göre, itiraz üzerine verilen yeni hüküm sanık lehine ise ve aynı durum diğer sanıklara da uygulanabiliyorsa, itiraz etmemiş sanıklar da bu karardan yararlanır.

Bu hüküm, eşitlik ve hakkaniyet ilkesine uygun olarak, hukuki kazanımların tüm sanıklar için geçerli olmasını sağlamaktadır.

İtiraz Sonrası Kanun Yoluna Başvuru

• İtiraz üzerine verilen yeni hüküm, genel hükümlere tabi olup olağan kanun yollarına açıktır (CMK 252/5).
• Yani, itiraz sonucunda verilen karar hakkında istinaf veya temyiz yoluna başvurulabilir.
• Bu, basit yargılama usulüyle verilen hükümlerin yalnızca bir itiraz süreciyle kesinleşmemesi adına getirilen bir güvencedir.

İtirazın Süresi ve Yetkisiz Başvuru

CMK 252/6 ve 252/7’ye göre, süresi içinde yapılmayan veya yetkisiz kişiler tarafından yapılan itirazlar, CMK 268 uyarınca yetkili merciler tarafından incelenir.

Bu düzenleme, itiraz sürecinin keyfi bir şekilde işlemesini önleyerek, yalnızca yasal çerçevede geçerli başvuruların dikkate alınmasını sağlar.

Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nin 2021/16132 E. – 2022/2217 K. Sayılı Kararı

Gereği görüşülüp düşünüldü:
Sanık hakkında, basit yargılama usulü uygulanmak suretiyle verilen mahkumiyet hükmünün CMK.nın 252/1. maddesi gereğince itiraza tabi olduğu, bu hususta yapılan başvurunun CMK 252/2. maddesi gereğince, kararı veren ilk derece mahkemesince genel hükümlere göre duruşma açıklanarak yargılama yapılması gerekip temyiz Yasa yoluna başvurulması olanaklı bulunmadığından sanığın temyiz isteminin 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMK’nın 317. maddesi gereğince REDDİNE, merciide yanılma nedeniyle 5271 sayılı CMK.nın 264. maddesi gözetilerek istemin itiraz olarak kabulü ile gereğinin yerine getirilmesi için dosyanın incelenmeksizin mahalline İADESİNE, 09.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Kararın CMK 252 Kapsamında Değerlendirilmesi

Bu karar, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 252. maddesi kapsamında basit yargılama usulü sonucunda verilen mahkûmiyet kararlarına karşı itiraz mekanizmasının nasıl işlemesi gerektiğine dair önemli bir içtihat niteliğindedir.

CMK 252 Kapsamında Basit Yargılama Usulüne İtirazın İncelenmesi

Temyiz Yolunun Kapalı Olması

Yargıtay, basit yargılama usulü kapsamında verilen mahkûmiyet kararlarının CMK 252/1 uyarınca yalnızca itiraz yoluna tabi olduğunu ve doğrudan temyiz edilmesinin mümkün olmadığını vurgulamıştır.

• CMK 252/1 gereğince, itiraz edilmeyen kararlar kesinleşmektedir.
• Sanık, doğrudan temyiz yoluna başvurduğu için, başvuru hukuken geçerli kabul edilmemiştir.

İtiraz Başvurusunun Usulüne Uygun Olmadığının Belirlenmesi

Yargıtay, sanığın temyiz istemini, CMK 264 kapsamında merciinde yanılma nedeniyle itiraz olarak kabul etmiş ve dosyanın incelenmeksizin mahkemesine iadesine karar vermiştir.

Bu doğrultuda, sanık tarafından yanlış başvuru yapılmış olsa bile, mahkemeler tarafından başvurunun niteliğine göre değerlendirme yapılması gerektiği yönünde bir karar verilmiştir.

---

Yargıtay’ın CMK 252 Kapsamında Verdiği Kararın Önemi

• Basit yargılama usulü ile verilen kararlar için itiraz yolunun zorunlu olduğunu netleştirmiştir.
• Sanıkların doğrudan temyiz yoluna başvuramayacağı vurgulanmıştır.
• Yanlış başvuru durumunda CMK 264 uyarınca, başvurunun niteliğine uygun şekilde değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
• Dosyanın doğrudan incelenmesi yerine, itirazın değerlendirilmesi için ilk derece mahkemesine gönderilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.

---

Yargıtay Kararı Sonuç ve Değerlendirme

• CMK 252 kapsamında basit yargılama usulü ile verilen hükümlere karşı doğrudan temyiz yoluna gidilemez.
• Sanıkların bu tür kararlara karşı yalnızca itiraz yoluna başvurması gerekir.
• Yanlış yapılan başvurular, merciinde yanılma nedeniyle CMK 264 gereğince düzeltilerek ilgili mahkemeye yönlendirilmelidir.
• Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nin kararı, basit yargılama usulünün doğru uygulanmasını sağlamak adına önemli bir içtihat niteliğindedir.

Bu karar, CMK 252’nin getirdiği itiraz mekanizmasının nasıl işlemesi gerektiğini açıklığa kavuşturarak, sanıkların ve mahkemelerin uygulamada yapabileceği hataları önleme amacı taşımaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme

• CMK 252, basit yargılama usulünde verilen hükümlere karşı itiraz sürecini ayrıntılı bir şekilde düzenlemektedir.
• İtiraz süreci, tam anlamıyla bir duruşma açılarak değerlendirilmekte ve mahkeme önceki kararla bağlı olmamaktadır.
• Sanık lehine olan kararlar, itiraz etmeyen sanıklar için de uygulanabilir, böylece adaletin sağlanması kolaylaştırılmıştır.
• İtirazın yetkisiz kişiler tarafından yapılması veya süresi içinde yapılmaması durumunda dosya yetkili mercilere gönderilmektedir.
• İtiraz sonucunda verilen yeni hüküm olağan kanun yollarına açıktır, bu da sanık haklarının korunmasına yönelik ek bir güvence sunmaktadır.

Sonuç olarak, CMK 252, basit yargılama usulünde verilen kararların denetim mekanizmasını oluşturarak adil yargılanma hakkını güvence altına alan bir düzenleme niteliğindedir.