Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği iş dünyasında sıkıntılar meydana geldiğinde, ekonomik krizin söz konusu olduğu dönemlerde söz konusu olmaktadır. Bu gibi durumlarda işçilerin ücretsiz izine çıkarılması halinde işçilere sınırlı da olsa gelir güvencesi sağlamayı amaçlamaktadır. Nitekim şuan içerisinde bulunduğumuz durum halinde de gündeme alınması çok yerinde olmuştur. Zira şuan da Dünya geneli salgın hastalıkla baş etmekte olduğumuzdan dolayı işyerlerinde faaliyetler büyük ölçüde azalmıştır. İşverenler ekonomik kaydı içerisinde olduğundan dolayı toplu işçi çıkarmaların önüne geçebilmek için kanun koyucu işçilerin geçici olarak ücretsiz izne çıkarılmasına ya da çalışma süresini azaltmasına imkan sağlamış ve bu dönem içerisinde işçilere “kısa çalışma ödeneği” alma hakkı tanımıştır.
Kısa Çalışma Ödeneği Şartları Nelerdir
Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğine İlişkin Yönetmeliğin 3.maddesine göre; 3 ayı geçmemek suretiyle iş yerlerinde uygulanan çalışma süresinin, iş yerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azalması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle faaliyet tamamen veya kısmen durmasına kısa çalışma denir.
2008 yılında gelen bir düzenleme sayesinde kısa çalışma ve onun sonuçları İşsizlik Sigortası Kanununda yer edinmiştir. Böylelikle sadece İş Kanununa giren işçiler için değil aynı zamanda sigortalı her işçi için de uygulanabilir hükümler söz konusu olmuştur. İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre;
Sigortalı sayılan kişileri iş sözleşmesine bağlı olarak çalıştıran işveren; genel ekonomik kriz, sektörel veya bölgesel kriz ya da zorlayıcı sebeplerle iş yerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya iş yerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması halinde, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazı ile bildirir.
Kısa Çalışma Ödeneği Kimlere Ödenir
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için bir takım şartlar bulunmaktadır. Bunlar Kısa Çalışma Yönetmeliği 6. maddesinde düzenlenmiştir;
- İşverenin kısa çalışma talebinin Türkiye İş Kurumu tarafından uygun bulunması gerekmektedir,
- Kısa çalışmanın başladığı tarihte, İşsizlik Sigortası Kanunu madde 50’ye göre işçiler çalışma süresi ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olmalıdır,
- İşçinin kısa çalışma ödeneğine ilişkin talepte bulunması gerekmektedir.
Şartlar sağlandığı takdirde kısa çalışma ödeneği verilecektir. Bu ödenek 3 ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadar ödenmektedir. Haftalık maksimum çalışma süresi aşılmadan işyerinde belirlenen haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için ödenir. Ancak şuan içinde bulunmuş olduğumuz zorlayıcı sebeplerden ötürü işyerinde kısa çalışma yapılmaktaysa bu ödemeler, kanunun öngörmüş olduğu 1 haftalık sürenin bitiminden itibaren başlar. Zira zorlayıcı sebep ortaya çıktığında işveren işçiye çalışılmayan süre için yarım ücret ödemekteydi.
Günlük çalışma ödeneği, sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınmak suretiyle belirlenen günlük ortalama brüt kazancının %60’ı kadardır.
Son olarak eklemekte fayda var; en fazla 3 ay olan kısa çalışma ödeneğinin süresinin 6 aya kadar uzamasını ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirleme noktasında Cumhurbaşkanının yetkisi vardır.
Corona Virüsü Salgını Nedeniyle Kısa Çalışma Ödeneği Alınabilir mi?
Yukarıda izah edildiği gibi kısa çalışma ödeneği belirli şartlar altında ödenmektedir. Ancak Corona Virüs Salgını nedeniyle bazı şartların sağlanması halinde diğer işlemlerin yapılmayacağı kararlaştırılmıştır. Örneğin genel olarak kapatma kararı alınan lokantaların iş yeri faaliyeti sonlandırılmış olduğundan müfettişlerle tespit yapılmasına gerek yoktur. Yine risk grubunda olan ve kapatılma durumunda olan veya etkilenen işletmeler de zararını belgelendirmelidirler. Eğer istenen belgelerde bir eksiklik bulunmazsa corona virüs salgınına özel olmak üzere tespit işlemi yapılmayacaktır. Ancak gerekli durumlarda işveren ile iletişime geçilebilmektedir. O nedenle başvuru yapılırken gerekli izahatın yapılması ve belgelendirilmesi önem arzetmektedir.