İş HukukuEmekli Maaşı Hesaplama : SGK ve Bağ-Kur Emeklilik Aylığı Nasıl Hesaplanır?

Emekli maaşı hesaplama süreci, çalışırken ödenen primlere ve yürürlükteki sosyal güvenlik mevzuatına göre belirlenen formüllerle yapılır. Türkiye’de emeklilik maaşları, bağlı olunan sigorta türüne (SGK 4A-SSK, 4B-Bağ-Kur gibi) ve prim ödeme dönemlerine göre farklı yöntemlerle hesaplanır. Bu makalede SGK ve Bağ-Kur emeklilik maaşı hesaplama yöntemleri, güncel yönetmelikler ve resmi değişiklikler, emekli aylığını etkileyen faktörler ile 2025 yılı için geçerli hesaplama formülleri ele alınmaktadır. Bilgiler, resmi kaynaklara dayandırılarak anlaşılır ve kullanıcı dostu bir şekilde sunulmuştur.

SGK Emekli Maaşı Hesaplama Yöntemi (4A – SSK)

SGK kapsamında (4A, eski adıyla SSK) emekli maaşı hesaplanırken, sigortalının prim gün sayısı, toplam sigortalılık süresi ve prime esas kazançlarının ortalaması dikkate alınır. Ancak, emekli aylığı hesaplamasında zaman içinde değişiklikler yapılmış olup, üç farklı döneme ayrılan kısmi hesaplamaların toplamı esas alınmaktadır.

2000 Öncesi Dönem (31.12.1999 ve Öncesi)

Bu dönemde emekli maaşı, gösterge sistemi ile hesaplanmaktadır. Hesaplama formülünde;

• Gösterge rakamı
• Katsayı
• Aylık bağlama oranı (ABO)

kullanılır.

Gösterge rakamı, sigortalının prim ödemelerine göre belirlenir ve her yıl ilan edilen katsayı ile çarpılır. Ortaya çıkan değer, aylık bağlama oranı ile çarpılarak emekli maaşı hesaplanır.

Bu dönemde emekli maaşlarına uygulanan aylık bağlama oranı oldukça yüksektir. 25 tam yıl sigortalılık süresi bulunan bir sigortalı için bu oran yaklaşık %76 seviyesindedir. Dolayısıyla, uzun süre prim ödeyen ve bu dönemde sigortalı olan kişiler, diğer dönemlere göre daha yüksek emekli maaşı alabilmektedir.

Formül:
📌 Gösterge Rakamı × Katsayı × Aylık Bağlama Oranı = Emekli Maaşı

2000 – 2008 Arası Dönem (01.01.2000 – 30.09.2008)

Bu dönemde gösterge sistemi kaldırılmış, yerine güncelleme katsayısı esaslı sistem getirilmiştir. Bu sistemde sigortalının prime esas kazançları, enflasyon (TÜFE) ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) büyüme hızı dikkate alınarak güncellenir. Güncellenmiş ortalama kazanç, o dönemde geçerli olan aylık bağlama oranı (ABO) ile çarpılarak hesaplanır.

Bu dönemde aylık bağlama oranı düşürülmüş olup, 25 yıl hizmet süresi için yaklaşık %65 seviyesinde belirlenmiştir. Bu, 2000 öncesine kıyasla daha düşük bir oran anlamına gelir. Ancak, prim gün sayısı arttıkça ve kazanç düzeyi yüksek tutuldukça bu döneme ait kısmi maaş miktarı da yükselmektedir.

Formül:
📌 Güncelleme Katsayısı × Aylık Bağlama Oranı = Kısmi Aylık

2008 Sonrası Dönem (01.10.2008 ve Sonrası)

2008 yılında yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik hesaplaması tekrar değiştirilmiştir. Bu yeni sistemde, sigortalının çalışma hayatı boyunca bildirdiği prime esas kazançlar;

• TÜFE’nin %100’ü
• Fiili büyüme oranının %30’u

toplamına göre belirlenen katsayılarla güncellenir.

Tüm yılların güncellenmiş kazançlarının toplamı, toplam prim gün sayısına bölünerek ortalama aylık kazanç bulunur. Daha sonra, ilgili dönem için belirlenen aylık bağlama oranı ile çarpılarak emekli maaşı hesaplanır.

Bu dönemde aylık bağlama oranı en düşük seviyededir. 25 yıl (9000 gün) prim için ABO yaklaşık %50 olarak belirlenmiştir. Her hizmet yılı için bu oran yaklaşık %2 olarak hesaplanmaktadır.

Bu nedenle, 2008 sonrası çalışma süresi fazla olan kişiler için emekli maaşı önceki dönemlere göre daha düşük seviyelerde olabilmektedir. Bu dönemde emekli olacak sigortalılar için prim gün sayısını artırmak ve prime esas kazanç seviyesini yüksek tutmak önem kazanmaktadır.

Formül:
📌 Ortalama Aylık Kazanç × Aylık Bağlama Oranı = Emekli Maaşı

Üç Dönemin Kapsamı ve Emekli Maaşı Üzerindeki Etkileri

Sigortalının emekli maaşı, yukarıda belirtilen üç dönem için ayrı ayrı hesaplanan kısmi aylıkların toplamı ile belirlenir. Çalışma süresi hangi dönemde daha fazlaysa, emekli maaşına etkisi de ona göre değişir.

• Çalışma süresinin büyük bölümü 2000 öncesine denk gelenler: Daha yüksek maaş alır.
• Çalışma süresinin büyük bölümü 2000 – 2008 arasına denk gelenler: Orta seviyede maaş alır.
• Çalışma süresinin büyük bölümü 2008 sonrasına denk gelenler: Daha düşük maaş bağlanır.

Özetle, 2008 sonrası sigortalı olan kişilerin emekli aylıkları önceki dönemlere kıyasla daha düşük hesaplanmaktadır. Bu nedenle sigortalıların, emeklilik planlaması yaparken prim gün sayılarını ve kazanç seviyelerini dikkatli şekilde yönetmeleri önemlidir.

4A SGK Emekli Maaşı Hesaplama İçin Resmi Kaynaklar

4A (SSK) kapsamındaki emekliler, tahmini emekli maaşlarını e-Devlet üzerinden “4A Emekli Aylık Bilgisi Hesaplama” hizmeti aracılığıyla öğrenebilirler. Ayrıca, SGK tarafından yayımlanan güncel mevzuat ve hesaplama dokümanları da maaş hesaplamalarına ilişkin ayrıntılı bilgiler içermektedir.

Bağ-Kur Emekli Maaşı Hesaplama Yöntemi

(4B SSK)

Bağ-Kur (4B) sigortalıları, kendi nam ve hesabına çalışan kişilerden oluşur. Esnaf, çiftçi ve serbest meslek sahipleri gibi bireyler, sigorta primlerini kendileri ödeyerek emeklilik hakkı kazanırlar. Bağ-Kur emekli maaşı hesaplaması, genel prensipte SSK (4A) ile benzer olup, prim gün sayısı, prime esas kazançlar ve aylık bağlama oranı dikkate alınarak yapılır. Ancak geçmişte Bağ-Kur’da farklı bir prim ödeme yapısı bulunmaktaydı. Özellikle 2008 öncesinde geçerli olan basamak sistemi, SSK’nın gösterge sisteminden farklı bir uygulamaydı.

Bağ-Kur emekli aylıkları da tıpkı SSK gibi üç farklı dönem için hesaplanmaktadır:

2000 Öncesi Dönem (31.12.1999 ve Öncesi)

Bu dönemde Bağ-Kur sigortalıları, gelir basamakları üzerinden prim ödemekteydi. Sigortalılar, belirli bir gelir basamağına göre prim ödediklerinde, emeklilik maaşları da bu basamağa bağlı olarak belirlenirdi.

• En az bir tam yıl prim ödemiş olan sigortalılar için, ödenen prim tutarının yaklaşık %70’i maaş olarak bağlanabiliyordu.
• Daha fazla hizmet yılı olan sigortalılar için bu orana ilaveler yapılarak maaş yükseltilebiliyordu.

Bu sistemde, yüksek gelir basamağından prim ödeyenler daha avantajlı bir maaş elde ediyordu. Aynı zamanda, uzun süre hizmet veren sigortalılar, daha yüksek aylık bağlama oranından faydalanabiliyordu.

📌 Formül: Ödenen Prim Tutarı × %70 = Emekli Maaşı

Not: SSK sisteminde gösterge sistemi kullanılırken, Bağ-Kur’da gelir basamakları esas alınmaktaydı.

---

2000 – 2008 Arası Dönem (01.01.2000 – 30.09.2008)

2000 yılından itibaren Bağ-Kur’da köklü bir değişikliğe gidilmiş ve basamak sistemi kaldırılmıştır. Bunun yerine, güncelleme katsayısı esaslı sisteme geçilmiştir.

Bu dönemde, sigortalıların ödedikleri tüm primler, ilgili yıllardaki enflasyon (TÜFE) ve ekonomik büyüme oranına göre güncellenerek hesaplanır. Daha sonra güncellenmiş prim kazançları toplamı, toplam prim gün sayısına bölünerek ortalama aylık kazanç hesaplanır.

Bu dönem için aylık bağlama oranı, SSK ile benzer şekilde %65 seviyesindedir.

• 25 yıl (9000 gün) prim ödeyen bir Bağ-Kur sigortalısının aylık bağlama oranı yaklaşık %65 olarak hesaplanır.
• Prim gün sayısı ve ödenen kazanç arttıkça, bağlanacak maaş da orantılı olarak yükselir.

📌 Formül: Güncelleme Katsayısı × Aylık Bağlama Oranı = Kısmi Emekli Maaşı

Özetle: Bu dönemde, maaş hesaplaması prime esas kazançlara ve toplam prim gününe göre belirlenir. Uzun süre prim ödeyenler ve yüksek kazanç beyan edenler, daha avantajlı bir maaş alabilirler.

---

2008 Sonrası Dönem (01.10.2008 ve Sonrası)

2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Bağ-Kur ve SSK (4A) hesaplama yöntemlerini büyük ölçüde birleştirmiştir. Bu tarihten itibaren Bağ-Kur’lular için de emekli maaşı hesaplama sistemi şu şekilde belirlenmiştir:

• Prime esas kazançlar, her yıl için belirlenen güncelleme katsayısı ile güncellenir.
  • Güncelleme Katsayısı: TÜFE’nin %100’ü + Büyüme Oranının %30’u
• Güncellenmiş prim kazançları toplamı, toplam prim gününe bölünerek ortalama aylık kazanç hesaplanır.
• Ortalama aylık kazanç, aylık bağlama oranı ile çarpılarak emekli maaşı hesaplanır.

Bu dönemde aylık bağlama oranı (ABO) yıllık %2 olarak belirlenmiştir.

• 9000 gün prim ödeyen bir Bağ-Kur sigortalısı, ortalama kazancının %50’si oranında aylık alır.
• Hizmet süresi arttıkça, emekli maaşı da orantılı olarak yükselir.

📌 Formül: Ortalama Aylık Kazanç × Aylık Bağlama Oranı = Emekli Maaşı

---

Bağ-Kur Emekli Maaşı Hesaplama Sonuçları

Bağ-Kur sigortalıları için emekli maaşı çalışma dönemi ve prim ödeme düzeyine göre değişkenlik gösterir:

• 2000 öncesinde uzun süre sigortalı olanlar, daha yüksek maaş alır.
• 2000 – 2008 arasında sigortalı olanlar, kazanç beyanlarına bağlı olarak orta seviyede maaş alır.
• 2008 sonrası sigortalı olanlar, prim gün sayılarını artırarak daha yüksek maaş elde edebilirler.

Bağ-Kur Emekli Maaşı Hesaplama İçin Resmi Kaynaklar

Bağ-Kur (4B) sigortalıları, e-Devlet sistemi üzerinden “4B Emekli Aylık Bilgisi Hesaplama” hizmetini kullanarak tahmini maaşlarını hesaplayabilirler. SGK’nın resmi duyuruları ve yayımladığı mevzuat belgeleri, güncel hesaplama formüllerini ve maaş bağlama oranlarını içermektedir.

Bağ-Kur emeklilik planlaması yaparken, sigortalılık süresi ve prime esas kazançların dikkatli şekilde yönetilmesi, daha avantajlı bir maaş alınmasını sağlayacaktır.

Bağ-Kur ve SSK Emekli Maaşı Farkları

Bağ-Kur’lular için emeklilik şartları, SSK’ya kıyasla daha uzun prim ödeme süresi gerektirmektedir.

Kriter	Bağ-Kur (4B)	SSK (4A)
Emeklilik için gereken prim günü	9000 gün	7200 gün
2008 sonrası aylık bağlama oranı	%50 (9000 gün için)	%50 (7200 gün için)
Prim ödemeleri	Sigortalı tarafından ödenir	İşçi-işveren katkılıdır

Bu tablo, Bağ-Kur sigortalılarının emeklilik için daha fazla prim günü doldurması gerektiğini ve primlerini tamamen kendilerinin ödemesi gerektiğini göstermektedir. Ancak, prime esas kazançlarını yüksek tutan Bağ-Kur’lular, daha yüksek emekli maaşı alabilmektedir.

Prim Gün Sayısı

Emekli maaşınızı belirleyen en temel faktörlerden biri, ödenmiş prim gün sayısıdır.

• Prim gün sayısı ne kadar fazla ise, emeklilik hesaplamasında kullanılan hizmet süresi de o kadar uzun olur.
• Daha fazla prim günü, daha yüksek aylık bağlama oranı (ABO) anlamına gelir.
• Eksik prim günü bulunan sigortalılar, askerlik, doğum veya yurtdışı borçlanması gibi yöntemlerle prim gün sayılarını artırarak daha yüksek bir maaş elde edebilirler.

Özellikle uzun süre çalışıp prim ödemeye devam eden bir sigortalı, emeklilikte daha avantajlı bir aylık bağlama oranına sahip olur.

---

Sigortalılık Süresi (Çalışma Yılı)

Çalışma süresi de emeklilik maaşını doğrudan etkileyen faktörlerden biridir.

• Sigortalılık süresi; sigorta başlangıç tarihi ile emeklilik dilekçesi verdiğiniz tarih arasındaki süreyi ifade eder.
• Uzun yıllar çalışmak, hizmet yılınızı artırır ve aylık bağlama oranınızı yükseltir.
• Örnek: 30 yıl sigortalı olarak çalışmış bir kişinin aylık bağlama oranı, 20 yıl çalışana göre daha yüksek olacaktır.

Özellikle 2008 sonrası sigortalılar için her yıl çalışmanın getirdiği aylık bağlama oranı artışı yıllık %2 seviyesindedir. Dolayısıyla uzun yıllar çalışan sigortalılar, daha yüksek emekli maaşı alır.

---

Prime Esas Kazanç (Maaş) Düzeyi

Emeklilik maaşının yüksek olması için sadece uzun süre çalışmak yeterli değildir; kazanç seviyesi de büyük önem taşır.

• Emekli maaşı hesaplanırken, sigorta primine esas kazanç ortalaması dikkate alınır.
• Yüksek kazanç beyan edenler, daha yüksek prim ödediğinden emeklilik maaşı da daha yüksek olur.
• Düşük prim ödeyenler ise daha düşük bir ortalama yakalar ve daha az emekli maaşı alır.

📌 Öneri:

• Gerçek maaş üzerinden prim ödenmesi, ileride bağlanacak emekli maaşını artıracaktır.
• Asgari ücretten prim ödeyenler, prime esas kazancı yüksek olanlara kıyasla daha düşük maaş alır.

---

Emeklilik Tarihi (Dilekçe Zamanı)

Emeklilik için dilekçe verilen tarih de bağlanacak maaş miktarını etkileyebilir.

• Emeklilik maaşı hesaplamasında, son güncelleme katsayısı ve ekonomik koşullar dikkate alınır.
• Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde, yılın ikinci yarısında emekli olmak, daha avantajlı olabilir.
• Örnek:
  • Eğer yıl içinde enflasyon yüksekse, o yılın güncelleme katsayısı artar ve yıl içinde emekli olanlar daha yüksek maaş alabilir.
  • Ancak ertesi yıl emekliliği bekleyen biri, bir önceki yılın kazanç artışlarından tam olarak faydalanamayabilir.

📌 Öneri:

• Yıl ortasında veya sonunda emeklilik dilekçesi vermek, maaş artışı açısından avantaj sağlayabilir.
• Ne kadar geç emekli olunursa, o kadar fazla prim yatırılır ve maaş yüksek olur.

---

Mevzuat Kaynaklı Faktörler

Emeklilik maaşı, kanuni değişikliklerden de etkilenebilir.

• Geçmişte yürürlüğe giren yasalar, emeklilik koşullarını ve maaş hesaplama formüllerini değiştirmiştir.
• Örnek:
  • 3600 günle kısmi emeklilik hakkı olanlar için aylık bağlama oranı yaklaşık %70 ile sınırlanmıştır.
  • Memur emekliliğinde ek gösterge ve tazminat ödemeleri, maaşı önemli ölçüde artırmaktadır.
  • Askerlik ve doğum borçlanması gibi işlemler, hizmet süresini artırarak emekli maaşını yükseltebilir.

📌 Öneri:

• Mevzuat değişikliklerini takip etmek, avantajlı emeklilik planlaması yapmak açısından önemlidir.
• Emeklilik tarihini belirlerken, yürürlükteki yasalar dikkatlice incelenmelidir.

---

Emekli Maaşını Yükseltmek İçin Öneriler

Emekli maaşını artırmak için şu faktörlere dikkat edilmelidir:

✅ Daha uzun süre çalışarak prim gününü artırın.
✅ Prime esas kazanç seviyesini mümkün olduğunca yüksek tutun.
✅ Gerçek maaş üzerinden sigorta primi ödeyin.
✅ Emeklilik dilekçesini verirken güncelleme katsayısını göz önünde bulundurun.
✅ Askerlik, doğum veya yurtdışı borçlanmalarıyla eksik prim günlerini tamamlayın.
✅ Mevzuat değişikliklerini takip ederek avantajlı bir dönemde emekli olun.

Emekli maaşınızı belirleyen en önemli faktörler, prim gün sayısı, sigortalılık süresi, prime esas kazanç seviyesi, emeklilik tarihi ve yasal düzenlemelerdir. Uzun vadede daha yüksek emekli maaşı almak isteyenler, düzenli ve tam prim ödemeye özen göstermeli, mümkünse kazanç beyanlarını gerçek maaş üzerinden yapmalı ve mevzuat değişikliklerini yakından takip etmelidir.

Güncel Yönetmelikler ve Resmi Değişiklikler

Son yıllarda emeklilik sistemine yönelik önemli yasal düzenlemeler yapılmış olup, bu değişiklikler emeklilik şartlarını ve maaş tutarlarını doğrudan etkilemiştir. 2025 yılına girerken öne çıkan bazı kritik gelişmeler şunlardır:

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Düzenlemesi

3 Mart 2023 tarihinde yürülüğe giren EYT yasası, 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olan ve gerekli prim gününü tamamlayan çalışanlar için yaş şartını kaldırdı. Bu sayede yaş bekleyen binlerce kişi hemen emekli olma hakkı kazandı. Ancak bu düzenleme, emekli maaşı hesaplama sistemini değiştirmemekte olup, emekli olan bireylerin maaşları mevcut SGK hesaplama kurallarına göre belirlenmektedir.

Bu yasa ile 2023 ve 2024 yıllarında emekli sayısında büyük bir artış yaşandı. Bu durum, SGK’nın finansal dengesini etkilediği için devlet tarafından ek bütçe desteği planlanmıştır. Özetle, EYT, yaş şartını ortadan kaldırarak daha erken emekliliğin önünü açarken, maaş hesaplama formülünde herhangi bir değişiklik getirmemiştir.

En Düşük Emekli Maaşı Artışı

Ekonomik koşullar ve enflasyon sebebiyle, en düşük emekli maaşı yükseltildi. 2023’te önce 5.500 TL’den 7.500 TL’ye, daha sonra 2024’te 12.500 TL’ye çıkarılan en düşük emekli maaşı, 2025 Ocak ayı itibariyle %15,75 artış ile 14.469 TL olmuştur. Bu artış, prim günü veya kazancı düşük olan emeklilerin maaşlarının Hazine desteğiyle tamamlanması anlamına gelmektedir.

Devlet tarafından belirlenen en düşük maaş uygulaması, hesaplanan maaşı bu tutarın altında kalan emekliler için asgari bir gücence oluşturur. Bu tutar, ilerleyen dönemlerde enflasyon ve ekonomik politikalara bağlı olarak güncellenebilir.

Emekli Maaşı Zam Oranları (2024-2025)

SSK ve Bağ-Kur emekli maaşları, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) baz alınarak artırılmaktadır.

• 2024 Ocak zammı: %49,25
• 2024 Temmuz zammı: %24,73 (Yıllık kümülatif yaklaşık %86)
• 2025 Ocak zammı: %15,75

Bu zamlar, mevcut emeklilerin maaşlarını yükseltirken, yeni emekli olacakların da başlangıç maaşlarını doğrudan etkilemektedir.

Emeklilik zamanlaması da maaş farkı yaratabilir.

• Aralık 2024’te emeklilik dilekçesi verenler, 2024 zamlarından tam olarak faydalanacaktır.
• Ocak 2025’te emekli olanlar ise yeni zamlarla maaş almaya başlayacak, ancak önceki yılın zamlarından yararlanamayacaktır.

Bu sebeple, emekliliğe başvurmadan önce mevcut ekonomik veriler ve zam oranları dikkatlice takip edilmelidir.

Kademeli Emeklilik ve Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES)

EYT düzenlemesinin ardından, 2000-2008 yılları arasında sigorta girişi olan çalışanlar için kademeli emeklilik modelleri tartışmaya açılmıştır.

Ayrıca bireysel emeklilik sistemine (BES) yönelik Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) gibi alternatif modeller de gündemdedir. TES, uzun vadede emeklilik gelirlerini artırmayı amaçlayan bir sistem olup, devlet tarafından sağlanan ek destekler ile bireysel tasarrufu teşvik etmeyi hedeflemektedir.

Emeklilik Yaşı ve Esnek Çalışma Modelleri

Dünya genelinde ortalama yaşam sürelerinin uzaması, emeklilik sistemlerinde değişiklik ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.

2025 yılı itibariyle, emeklilik yaşını daha ileri bir noktaya taşıyan modeller ve esnek çalışma sistemleri üzerinde tartışmalar devam etmektedir. Bu sistemlerin amacı, bireylerin hem uzun süre çalışmasını sağlamak hem de emeklilikte daha yüksek maaş almalarını mümkün kılmaktır.