Eski TTK hükümlerine göre birleşebilecek şirketler sınırlı olarak düzenlenmişti, sadece aynı tür şirketler birleşebilmekteydi. Ancak yeni TTK hükümlerine göre bu durum değiştirilmiş ve kanunun öngördüğü şekilde birleşmelere izin verilmiştir. Bunlar sınırlı sayı ilkesine tabi olup genişletilemez niteliktedir. TTK m. 137’de Geçerli Şirket Birleşmeleri sınırlı olarak yer almaktadır.
Geçerli Birleşmeler Nelerdir
Sermaye şirketleri (anonim, limited, paylı komandit);
- Sermaye şirketleriyle
- Kooperatiflerle
- Devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle,
birleşebilirler.
Şahıs şirketleri ( kollektif ve adi komandit şirket) ;
- Şahıs şirketleriyle
- Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle
- Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle
birleşebilirler.
Kooperatifler;
- Kooperatiflerle,
- Sermaye şirketleriyle ve
- Devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle, birleşebilir.
Kanun maddesini özetleyecek olursak:
Birbiriyle aynı tür şirketlerin birleşmesinde sorun olmayıp zıt türde şirketlerin birleşmesinde sınırlamalar olduğu görülecektir.
Geçerli Birleşmede Ortaklık Payları ve Hakları
Birleşmede kural olan ortaklıkların devamıdır. (Devamlılık İlkesi) Özellikle devrolunan şirket ortadan kalktığı için ortaklarının devamlılığı ve korunması amaçlanmıştır. Dolayısıyla devrolunan şirket ortakları paylarını karşılayacak nitelikte devralan şirkette de sürdürürler. Genel kural bu olmakla birlikte bu duruma bazı esneklikler ve istisnalar getirilmiştir.
- Denkleştirme Akçesi: TTK m. 140/2’ye göre “Ortaklık paylarının değişim oranları belirlenirken, devrolunan şirketin ortaklarına tahsis olunan ortaklık paylarının gerçek değerlerinin onda birini aşmaması şartıyla, bir denkleştirme ödenmesi öngörülebilir.” Bu genellikle ortaklara şirkette eşit haklar verilemediği durumlarda ortaya çıkar. Örneğin, verilecek paylarda küsurat bulunuyorsa ve bu değerde ya da katları değerinde pay bulunamıyorsa küsurat olan değer nakit olarak ödenebilir, geri kalan değer pay olarak verilebilir.
- Ayrılma Akçesi: Birleşme sonucunda ortaklara olarak şirketteki paylarının gerçek değerine denk gelen ayrılma akçesi verilmesi seçimlik hakkı tanınabilir. Ya da birleşme sözleşmesinde sadece ayrılma akçesinin verileceği öngörülebilir. Burada ortaklara seçimlik bir hak tanınmamıştır. Ayrılma karşılığının nakit olması şart değildir. Bu nakit olabileceği gibi alacak hakkı, malvarlığı değeri ya da başka bir şirket payı olabilir.
- İntifa Senedi Sahipleri: Devralan şirkette devrolunan şirket ortağının intifa senedini karşılayacak bir pay olmadığı takdirde buna denk bir hak ya da bu hakkın karşılığı olarak ödeme yapılabilir.
Geçerli Şirket Birleşmeleri İstisnai Durumlar
Kanun yukarıda bahsettiğimiz temel kurala istisna getirmiş ve bazı durumlarda iki birleşmeye izin vermiştir. Bunlar borca batık şirketler ile tasfiye halindeki şirketlerdir.
- Borca Batık Şirketler: Sermayesiyle kanuni yedek akçelerinin yarısı veya daha fazlası zararla kaybolan veya borca batık durumda olan her şirket, kaybolan sermayesini veya borca batıklık durumunu karşılayabilecek olan bir şirketle birleşebilir. Şunu unutmamalıdır ki eksi veya borca batık bilançonun varlığı şirketin birleşmesine engel değildir. Devralan ya da devralınan şirket durumu karşılayabilecek nitelikte ise her halükarda birleşebilir.
- Tasfiye Halinde Olan Şirketler: Tasfiye halinde olan bir şirkette eğer malvarlığı yani payları dağıtılmaya başlanmamışsa, tasfiye halinde şirket devrolunan şirket ise ve saydığımız bu iki koşulun varlığı devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulan belgelerle ispatlanmışsa birleşme olabilir. Bu üç koşulun kümülatif olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Aksi takdirde Geçerli Şirket Birleşmeleri olmaz.