“İşçi avukatı” ifadesi, Türk hukuk sisteminde resmi bir unvan değildir. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’na göre her avukat, iş davaları da dahil olmak üzere her türlü davada taraf vekilliği yapma yetkisine sahiptir. Bu nedenle “işçi avukatı” kavramı hukuki bir ayrım değil, halk arasında kullanılan bir tanımdır.
İş hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkiyi düzenleyen bir hukuk dalıdır. Bu ilişkiler çoğunlukla iş sözleşmesine dayanır ve çalışma koşulları, ücret, izin, fesih, kıdem tazminatı gibi konuları içerir. İş davaları, ekonomik ve sosyal sonuçları nedeniyle en sık karşılaşılan dava türleri arasındadır. Bu nedenle, uygulamada işçi haklarıyla ilgilenen avukatlar halk arasında “işçi avukatı” olarak anılmaktadır.
İş Hukukunun Özellikleri ve Uygulama Alanları
İş hukuku, işçinin korunması ilkesine dayanır. İşçi, ekonomik ve sosyal açıdan işverene göre daha zayıf konumdadır. Bu nedenle kanun koyucu işçiyi koruyan düzenlemeler getirmiştir.
İş hukuku kapsamındaki uyuşmazlıkların başlıca türleri şunlardır:
- Kıdem ve ihbar tazminatı,
- Fazla mesai ücretleri,
- Yıllık izin ücretleri,
- Haksız fesih nedeniyle açılan işe iade davaları,
- İş kazaları ve meslek hastalıklarından doğan tazminat davaları,
- Sendikal nedenlerle yapılan fesihler.
Bu davalar çoğu zaman hem teknik hem de sosyal yönleri güçlü olan davalardır. İşçinin sosyal güvenliği, çalışma koşulları ve ekonomik durumu doğrudan etkilenir.
İşçi Avukatının Görevleri ve Sürece Katkısı
Bir avukat iş davalarında hem işçi hem de işveren vekili olabilir. Ancak halk arasında “işçi avukatı” tabiri, özellikle işçilerin haklarını savunan avukatları tanımlamak için kullanılır.
Avukatın görevleri arasında:
- İş sözleşmesinin feshinin geçerliliğini değerlendirmek,
- İşçinin alacaklarını hesaplamak,
- Delilleri toplamak ve mahkemeye sunmak,
- Arabuluculuk sürecinde işçinin menfaatlerini korumak,
- Yargılama sürecinde hak kayıplarını önlemek,
- İş kazası ve meslek hastalığı davalarında tazminat taleplerini yürütmek bulunur.
İşçi davaları, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu gereği arabuluculuk şartına tabidir. Bu nedenle avukat, sürecin en başından itibaren işçinin haklarını korumada önemli bir rol oynar.
Yanlış Anlaşılmalar ve Halk Arasındaki Kullanım
“İşçi avukatı” resmi bir unvan değildir. Türkiye’de her avukat iş davalarında görev alabilir. Ancak uygulamada, iş hukuku alanında yoğun çalışan avukatların halk arasında bu şekilde tanımlanması olağan hale gelmiştir.
Toplumda bu kavramın yaygın kullanılmasının nedeni, işçi davalarının kendine özgü özellikler taşımasıdır. İşçi-işveren uyuşmazlıkları hem ekonomik hem de sosyal sonuçlar doğurduğu için bu alanda çalışan avukatların daha görünür olması olağandır.
İş hukuku, Yargıtay içtihatlarının en yoğun olduğu alanlardan biridir. Örneğin:
- Fazla mesai konusunda Yargıtay, işçinin imzalı bordroları olsa bile başka delillerle fazla mesaiyi ispat edebileceğini kabul etmektedir.
- İşe iade davalarında, fesih sebebinin geçerli olup olmadığının ispat yükü çoğunlukla işverene yüklenir.
- İş kazalarında, işverenin iş güvenliği önlemlerini alma yükümlülüğü vurgulanmaktadır.
Bu kararlar, iş davalarının nasıl sonuçlanacağını belirlemede büyük önem taşır.
Tarihsel ve Karşılaştırmalı Boyut
Türk iş hukuku, 20. yüzyılda sanayileşmenin hızlanmasıyla gelişmiştir. 1936 tarihli İş Kanunu ilk kapsamlı düzenlemeleri getirmiştir. Günümüzde ise iş hukuku, 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili mevzuat ile düzenlenmektedir.
Karşılaştırmalı olarak incelendiğinde, Avrupa ülkelerinde işçi koruması daha güçlü sosyal devlet ilkeleriyle desteklenirken, Anglo-Sakson hukukunda işçi-işveren sözleşme özgürlüğü daha belirgin hale gelir. Türk iş hukukundaki düzenlemeler, ağırlıklı olarak işçinin korunması ilkesine dayanmaktadır.Toplumsal Önemi ve Pratik Sonuçlar
İş davaları, yalnızca bireysel alacaklarla sınırlı değildir; aynı zamanda sosyal güvenlik, iş güvenliği ve çalışma barışını da doğrudan etkiler. İşçinin haklarını araması, toplumsal adaletin sağlanmasına katkıda bulunur.
Bu nedenle halk arasında, iş davalarında görev alan avukatların “işçi avukatı” olarak tanımlanması olağandır. Kavram resmi bir unvan olmasa da, toplumsal karşılığı güçlüdür.
Sonuç ve Değerlendirme
İş hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen ve işçiyi koruma amacı taşıyan önemli bir hukuk dalıdır. İş davaları çoğunlukla ekonomik ve sosyal boyutları olan davalardır. “İşçi avukatı” ifadesi resmi bir unvan olmasa da, halk arasında bu alanda yoğun çalışan avukatları tanımlamak için kullanılmaktadır.
Her avukat iş davalarında görev alabilir. Ancak uygulamada deneyim ve yoğunlaşma, bazı avukatların bu alanda öne çıkmasına yol açmaktadır. Bu nedenle kavram hukuki bir ayrım değil, pratikte yerleşmiş bir tanımlamadır.
