Zorunlu olan İş Hukuku Arabuluculukları ile Ticaret Hukuku Arabuluculukları dışında taraflar kendi rızaları ile de anlaşma yapabilirler. Bu sistem İhtiyari Arabuluculuk olarak adlandırılmakta olup kanununda yer alan hususlarda taraflar anlaşma sağlayabilmektedirler. Bu işlem tamamen isteğe bağlı olup süreç daha esnek olarak yönetilmektedir. Başvurucu karşı taraf ile birlikte hareket edebileceği gibi süreci yönetecek arabulucu tarafından da karşı taraf davet edilebilir. Başvuruyu bizzat arabulucu kendi kabul ederek karşı tarafa ulaşır ve kendisine bir başvuru yapıldığını, müzakereye katılıp katılmayacakları sorulur. İşlem avukatlar aracılığı ile de yapılabilir. Görüşmeye ise taraflar bizzat katılabileceği gibi temsilcileri yada avukatları katılabilir. Taraflar kabul ettiğinde UYAP portal üzerinden açılmış olunan dosya esası ile işlem takip edilir.
İhtiyari Arabuluculuğa Konu Anlaşmazlıklar
Kamu düzenine ilişkin olmayan birçok konuda anlaşma sağlanabilir. Örneğin çeşitli konulardan kaynaklı tazminat davaları, miras davaları, ortaklığın giderilmesi gibi işlemler en çok tercih edilen alanlardır. Ayrıca boşanmanın eklentisi olan alacak kalemlerine ilişkin süreç de anlaşma konusu yapılabilir. Kısacası tarafların kendilerinin tasarruf sağlayabileceği birçok işlem ihtiyari olarak çözülebilmektedir. İhtiyari Arabuluculuklar genellikle tarafların birlikte başvurdukları bir süreç olup anlaşmayla sonuçlanmaktadır. Tarafların amacı anlaşmazlığı tutanak altına alarak ileride bir daha konu ile ilgili dava açılmasının yada talepte bulunulmasının önüne geçmektedir.
Anlaşma Sonucundaki İşlemler
Anlaşma sağlanması halinde taraflarca imza altına alınan bir belge düzenlenir ve bu belge ilam hükmündedir. Süreç gizlidir ve anlaşma konusu ve tutarı konusunda üçüncü kişilerle paylaşılamaz. Bu belge haricinde müzakerelerin anlaşma ile sonuçlandığına ilişkin son tutanak düzenlenir ve Daire Başkanlığına da gönderilmek üzere taraflarca imzalanır. Anlaşma sağlanmasına rağmen edimler yerine getirilmez ise taraflar ellerindeki belge ile mahkeme kararı gibi işlem yapabilirler.
Anlaşma Sağlanamadığında Yapılacaklar
Anlaşma sağlanamadığında son tutanak ile durum tespit edilir ve taraflarca tutanak imzalanır. Zorunlu bir süreç olmadığı için kişiler dava açarken bu belgeyi kullanmalarına gerek bulunmamaktadır. Kişi serbest iradesi ile anlaşmazlık konusunda dava açıp açmamakta serbesttir. Ancak dava açtığında karşı taraf şu kadar bedeli vermeyi kabul etmişti şeklinde bir beyanda da bulunamaz. Aksi halde gizliliği ihlal ettiği için suç işlemiş sayılmaktadır ve mahkeme tarafından da bu husus dikkate alınmaz. Yani görüşme sürecinde tarafların birbirlerine yaptıkları teklifler mahkemede delil olarak kullanılamaz. Davalı olan karşı taraf da davacının arabuluculuk sürecinde daha az bir bedele razı olduğunu söyleyemez.
Örnek İhtiyari Arabuluculuk Olayı
Örnek vermek gerekirse başvuruyu yapan taraf 13.000 TL alacağına karşılık 10.000 TL talep etmektedir. Karşı taraf ise aslında borcunun bu kadar olmadığını ve 7.000 TL verebileceğini beyan etmiştir. başvurunu bunu kabul etmeyerek peşin ödenmesi halinde 8.500 TL yi kabul etmiştir. Bu aşamaları taraflar sms ve mail üzerinden görüşme sağlayarak da sürdürmüşlerdir. Süreç sonunda anlaşma sağlanamamıştır. Başvurucu bu aşamadan sonra dava açtığında 13.000 TL talep edebilir. Davalı ise müzakerelerde 8.500 TL kabul ettiğini söyleyemez ve yazışmaları delil olarak kullanamaz. Kullansa da dikkate alınmaz.