Ticari hayatta ya da bireysel borç ilişkilerinde en çok kullanılan belgelerden biri senettir. İnsanlar çoğu zaman kırtasiyeden hazır senet kâğıtları alarak borç ilişkilerini güvence altına almayı tercih eder. Ancak bu noktada sıkça sorulan bir soru vardır: “Kırtasiyeden alınan senet geçerli midir?”
Bu yazıda, senedin şekil şartları, geçerlilik koşulları, Yargıtay uygulaması ve kırtasiye senetlerinin hukuki durumu ayrıntılı biçimde incelenecektir.
Kırtasiyeden Alınan Senedin Hukuki Niteliği
Kırtasiyelerden temin edilen senetler, aslında boş birer matbu senet örneğidir. Türk Ticaret Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’nda belirtilen şartlara uygun şekilde doldurulduklarında hukuken geçerlidir.
Burada en önemli nokta, senedin üzerinde bulunması gereken unsurların eksiksiz yazılmasıdır. Ayrıca borçlunun kendi el yazısı ile imza atması şarttır. Yani kırtasiyeden alınan senet, doğru doldurulduğunda geçerli olur; kaynağının kırtasiye olması tek başına geçerliliği etkilemez.
Kırtasiyeden Alınan Senedin Unsurları ve Geçerlilik Durumu
Kırtasiyeden alınan senet, kanunda belirtilen unsurları taşıyorsa geçerli kabul edilir. Bu unsurların başında, borçlunun kendi el yazısıyla imzalaması gelir. Bunun yanında borç miktarı, ödeme tarihi, alacaklının adı ve düzenleme tarihi açıkça yazılmalıdır.
Genellikle bu tür senetler gerekli unsurları taşır. Zaten piyasada en çok kullanılan senet türleri matbu kırtasiye senetleridir. Ancak her zaman bir risk vardır. Çünkü boş bırakılan alanların sonradan doldurulması, uyuşmazlıklara yol açabilir.
Bu nedenle senet hazırlanırken bütün bölümler doldurulmalı, tarih belirtilmeli, borç miktarı hem yazıyla hem rakamla yazılmalı ve imza senedin sonunda yer almalıdır. Aksi halde ileride ciddi sorunlar yaşanabilir.
Sonuç olarak, kırtasiyeden alınan senetler geçerli olsa da tarafların dikkatli olması gerekir. Boş senet imzalamak ya da senedi aceleyle doldurmak büyük riskler taşır.
Kırtasiye Senetlerinin Geçerlilik Şartları
Yazılılık ve İmza
Senedin mutlaka yazılı olması ve borçlunun ıslak imzasını taşıması gerekir. İmza olmadan düzenlenen bir kırtasiye senedi hukuken geçersizdir.
İçeriğin Doldurulması
Senedin boş kısımları doldurulmalı; borç miktarı, alacaklının adı, düzenleme tarihi ve ödeme tarihi açıkça yazılmalıdır. Borç tutarı hem yazıyla hem de rakamla belirtilirse, sonradan doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçilir.
Şekil Şartları
Eğer senet adi senet olarak düzenlenmişse, borcun miktarı, tarihi ve imza yeterlidir.
Eğer bono ya da poliçe şeklinde kullanılacaksa, Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan unsurlar eksiksiz bulunmalıdır.
Yargıtay Uygulaması
Yargıtay kararlarına göre kırtasiyeden alınan senetler, doğru şekilde doldurulduklarında geçerli ve kesin delil niteliğindedir. Ancak senedin borçlunun rızası dışında doldurulması veya imza inkârı halinde geçerliliği tartışmalı hale gelir. Bu durumda bilirkişi incelemesi yapılır.
Özellikle kambiyo senetlerinde Yargıtay, şekil şartlarının titizlikle uygulanması gerektiğini vurgulamaktadır. Örneğin, üzerinde ödeme tarihi bulunmayan ya da “bono” ibaresi yer almayan bir senet, kırtasiyeden alınmış olsa dahi geçerli kabul edilmez.
Kırtasiyeden Alınan Senet Riskleri
Kırtasiyeden alınan senetlerde en büyük risk, boş senet imzalanmasıdır. Boş bırakılan kısımlar kötü niyetli kişilerce doldurulabilir ve alacak miktarı tartışma konusu olabilir.
Diğer bir risk, borçlunun imzayı inkâr etmesidir. Böyle bir durumda ispat yükü alacaklıya düşer. Ayrıca senet üzerine sonradan eklenen kayıtlar da geçerlilik sorunları doğurabilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Kırtasiyeden alınan senetler, hukuken geçerli belgelerdir. Önemli olan, senedin kanunda öngörülen unsurları taşıması ve borçlunun imzasının bulunmasıdır. Adi senetlerde imza ve borcun açıkça yazılması yeterliyken, kambiyo senetlerinde şekil şartlarına daha fazla dikkat edilmelidir.
Sonuç olarak, senedin kırtasiyeden alınmış olması geçerliliğini etkilemez. Ancak boş senet verilmesi, imzanın inkâr edilmesi veya şekil şartlarının eksik olması halinde ciddi riskler doğabilir. Bu nedenle kırtasiye senetleri düzenlenirken dikkatli olunmalı ve mümkünse noter huzurunda ya da güvenilir tanıklarla desteklenerek hazırlanmalıdır.
