Malulen emeklilik, çalışma gücünü belirli bir oranda kaybeden sigortalı bireylerin, sosyal güvenlik sistemi kapsamında erken emeklilik hakkı kazanmasını sağlayan bir düzenlemedir. Türkiye’de malulen emeklilik maaşı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen şartlar çerçevesinde sigortalılara sağlanan bir sosyal güvence türüdür.
Malulen emeklilik maaşından yararlanabilmek için, kişinin çalışma gücünü en az %60 oranında kaybetmiş olması ve bu kaybın sağlık raporlarıyla kanıtlanması gerekmektedir. Ayrıca, belirli bir prim ödeme gün sayısını tamamlamış olmak ve sigortalılık süresini doldurmuş olmak da şartlar arasında yer almaktadır.
Bu makalede, malulen emeklilik maaşı alma şartları, başvuru süreci, değerlendirme aşamaları ve sıkça sorulan sorular ele alınacaktır.
MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI ŞARTLARI
Türkiye’de malulen emekli olabilmek için, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda belirtilen kriterlerin sağlanması gerekmektedir. Bu kriterler şu şekildedir:
Sigortalılık Süresi ve Prim Gün Sayısı Şartı
- Kişinin, en az 10 yıl sigortalı olması gerekmektedir.
- Toplamda en az 1800 prim gününe sahip olmalıdır.
- Eğer sigortalı kişi, başkasının sürekli bakımına muhtaç bir şekilde malul hale geldiyse, 10 yıl sigortalılık süresi aranmadan 1800 prim günü yeterli kabul edilir.
Çalışma Gücü Kaybı Şartı
- Sigortalının, çalışma gücünün en az %60’ını kaybetmiş olması gerekmektedir.
- Bu durum, SGK tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurumları tarafından verilen sağlık raporları ile belgelenmelidir.
- Maluliyet, sigortalı çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkmış olmalıdır.
Hangi Hastalıklar Malulen Emeklilik Kapsamına Girer?
SGK tarafından belirlenen ve malulen emeklilik kapsamına giren hastalıklar şunlardır:
- Kanser türleri (bazı kanser türleri erken aşamada da maluliyet hakkı tanıyabilir).
- Kalp ve damar hastalıkları.
- Böbrek yetmezliği ve diyaliz gerektiren hastalıklar.
- Parkinson, Alzheimer, MS gibi nörolojik hastalıklar.
- Şizofreni, bipolar bozukluk gibi ciddi psikiyatrik hastalıklar.
- Organ nakli yapılan hastalar.
- Çeşitli kas hastalıkları ve genetik rahatsızlıklar.
SGK, hastalıkların malulen emeklilik kapsamına girip girmediğini bireysel incelemeler sonucunda belirlemektedir. Bu nedenle, malulen emekli olmak isteyen kişilerin resmi bir sağlık kurulundan rapor alması gerekmektedir.
MALULEN EMEKLİLİK BAŞVURU SÜRECİ
Malulen emeklilik başvurusu, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılmaktadır. Başvuru süreci şu aşamalardan oluşur:
1. SGK’ya Başvuru Yapılması
Başvuru yapacak kişi, SGK il müdürlüklerine veya sosyal güvenlik merkezlerine doğrudan başvurmalıdır. Başvuru için şu belgeler gereklidir:
- Malulen emeklilik başvuru formu.
- Kimlik fotokopisi.
- Sigortalılık süresini gösteren belge.
- Sağlık raporu için sevk belgesi.
Başvuru sonrasında, SGK kişiyi yetkilendirilmiş bir sağlık kurumuna yönlendirerek sağlık kurulu raporu almasını talep eder.
2. Sağlık Kurulu Raporunun Alınması
Başvuruyu yapan kişi, SGK tarafından belirlenen tam teşekküllü bir devlet veya üniversite hastanesine sevk edilir.
- Hastane, kişinin sağlık durumunu detaylı şekilde inceler ve çalışma gücü kaybı oranını belirler.
- Eğer kişi, çalışma gücünün en az %60’ını kaybetmişse, sağlık kurulu tarafından “malul” olduğuna dair bir rapor hazırlanır.
- Bu rapor, SGK’ya iletilir ve SGK sağlık kurulunda değerlendirilir.
3. SGK Sağlık Kurulu Tarafından İnceleme
SGK sağlık kurulu, kişinin sunduğu raporu değerlendirir ve şu kararları verebilir:
- Maluliyetin kabul edilmesi ve emeklilik işlemlerinin başlatılması.
- Maluliyetin reddedilmesi (eğer %60’ın altında bir kayıp olduğu tespit edilirse).
Eğer malulen emeklilik başvurusu reddedilirse, kişi itiraz hakkını kullanarak SGK’ya yeniden değerlendirme talebinde bulunabilir.
4. Maaş Bağlanması
Maluliyet durumu onaylanan kişiler için, SGK tarafından emekli maaşı bağlanır. Malulen emeklilik maaşı, kişinin prim gün sayısına ve sigorta prim ödemelerine göre değişiklik gösterebilir.
MALULEN EMEKLİLİK MAAŞI NE KADARDIR?
Malulen emeklilik maaşı, kişinin sigorta prim ödeme düzeyine, sigortalılık süresine ve çalıştığı dönemdeki kazançlarına göre değişiklik gösterir. Maaş hesaplamasında, kişinin toplam prim ödeme gün sayısı ve son çalıştığı dönemdeki kazancı esas alınmaktadır.
Malulen emekli maaşı, normal emekli maaşlarına kıyasla daha düşük olabilir. Ancak, kişi malulen emekli olduktan sonra belirli bir süre geçtikten sonra normal emekli statüsüne geçebilir ve maaşında artış olabilir.
MALULEN EMEKLİLİK BAŞVURUSU REDDEDİLİRSE NE YAPILMALI?
Malulen emeklilik başvurusu reddedilen kişiler, itiraz haklarını kullanarak yeniden değerlendirme talebinde bulunabilirler.
- İlk olarak SGK’ya yazılı bir itiraz dilekçesi verilmelidir.
- Eğer itiraz reddedilirse, Sosyal Güvenlik Kurumu Yüksek Sağlık Kurulu’na başvurulabilir.
- Son olarak, yargı yoluna başvurularak idari dava açılabilir.
Malulen emeklilik başvurularında, belgelerin eksiksiz ve doğru şekilde sunulması büyük önem taşımaktadır.
SONUÇ
Malulen emeklilik maaşı, çalışma gücünü en az %60 oranında kaybeden ve belirli sigorta primi şartlarını sağlayan kişilere sunulan bir sosyal güvence türüdür. Başvuru süreci, belirli bir prosedüre bağlı olup, sağlık raporlarının detaylı olarak incelenmesini gerektirmektedir.
Malulen emeklilik hakkından yararlanmak isteyen kişilerin, SGK mevzuatına uygun şekilde başvurularını tamamlamaları ve gerekli belgeleri eksiksiz sunmaları önemlidir.
Bu düzenleme, çalışma hayatında sağlık sorunları nedeniyle dezavantajlı duruma düşen bireyler için önemli bir sosyal destek mekanizmasıdır.
