Giriş
Günlük hayatta, resmi veya özel işlemlerimizi gerçekleştirmek için bizzat bulunamadığımız durumlar olabilir. İşte böyle anlarda vekaletname devreye girer. Vekaletname, bir kişinin başka bir kişiye belirli bir iş veya işlem yapması için verdiği yazılı yetkilendirme belgesidir. Yetki veren kişiye vekil eden, yetkilendirilen kişiye ise vekil denir.
Bu belge, kişinin bizzat bulunamadığı veya işlem yapmaya yetkisinin olmadığı durumlarda büyük bir kolaylık sağlar. Tapu işlemleri, dava açma, noter işlemleri, banka işlemleri gibi birçok alanda kullanılabilir. Ancak vekaletnamenin geçerli olması için resmi şekilde düzenlenmesi ve gerekli bilgileri içermesi gerekmektedir.
Vekaletname Türleri Nelerdir?
Vekaletnameler, kapsamlarına ve kullanım alanlarına göre farklı türlere ayrılır. En yaygın vekaletname türleri şunlardır:
Genel Vekaletname
Genel vekaletname, vekil tayin edilen kişiye geniş yetkiler sunar. Vekil, vekalet verenin mal varlığı ile ilgili işlemleri gerçekleştirebilir, hukuki süreçlerde onu temsil edebilir. Ancak genel vekaletnamenin kötüye kullanılma ihtimali olduğu için, çoğu kişi spesifik yetkiler içeren vekaletnameleri tercih eder.
Özel Vekaletname
Belirli bir iş veya işlem için verilen vekaletnamelerdir. Örneğin, sadece bir tapu satışı, dava açma veya araç satışı gibi işlemler için düzenlenebilir. Özel vekaletnamelerde işlem konusu açıkça belirtilmelidir.
Dava Vekaletnamesi
Dava vekaletnamesi, bir kişinin avukatına mahkemelerde kendisini temsil etme yetkisi verdiği resmi bir belgedir. Türkiye’de avukatların mahkemede müvekkillerini temsil edebilmesi için noter onaylı vekaletnameye sahip olmaları gerekmektedir. Hukuki işlemler ve davalar için özel olarak düzenlenen bu vekaletname, yalnızca avukatlara verilebilir ve noter onayı olmadan geçerli değildir.
Tapu Vekaletnamesi
Tapu vekaletnamesi, bir kişinin başka bir kişiye gayrimenkul alım, satım veya ipotek gibi tapu işlemlerini gerçekleştirme yetkisi verdiği noter onaylı resmi bir belgedir. Türkiye’de tapu müdürlüklerinde işlem yapabilmek için vekaletnamenin noter tarafından tasdik edilmiş ve fotoğraflı olması zorunludur.
Tapu Vekaletnamesi Türleri
Tapu vekaletnamesi, kullanım amacına göre çeşitli türlere ayrılır:
- Gayrimenkul Satış Vekaletnamesi: Bir kişinin vekiline belirli bir taşınmazı satma yetkisi vermesini sağlar.
- Gayrimenkul Alım Vekaletnamesi: Vekilin vekalet veren adına taşınmaz satın almasını sağlar.
- İpotek İşlemleri İçin Vekaletname: Vekilin taşınmaz üzerinde ipotek tesis etmesi veya ipoteği kaldırması için verilir.
- Kiraya Verme ve Yönetim Vekaletnamesi: Vekil, gayrimenkulü kiraya verebilir, kira sözleşmesi yapabilir veya taşınmazı yönetebilir.
Araç Satış Vekaletnamesi
Araç satış vekaletnamesi, bir kişinin başka bir kişiye araç alım, satım veya devir işlemlerini yapma yetkisi verdiği noter onaylı resmi bir belgedir. Bu belge, araç sahibi adına vekil tayin edilen kişinin noter huzurunda araç satış işlemlerini tamamlamasına olanak tanır.
Sağlık Bakımı Vekaletnamesi
Sağlık bakımı vekaletnamesi, bireyin kendi isteğiyle tıbbi kararlarını bir başkasına devretmek istediği durumlarda düzenlenir. Genellikle birey, sağlıklı olduğu dönemde bu vekaletnameyi hazırlayarak ileride yaşanabilecek olası sağlık sorunlarına karşı önlem alır.
Bu vekaletname şu durumlarda özellikle alınmalıdır:
- Kronik hastalık teşhisi konduğunda (Alzheimer, Parkinson vb.)
- Ciddi bir ameliyat veya tıbbi müdahale öncesinde
- Yoğun bakım riski bulunan hastalarda
- Yaşlılık nedeniyle sağlık kararlarını yönetmekte zorlanan kişiler için
Hasta Hastayken Sağlık Bakımı Vekaletnamesi Nasıl Verir?
Eğer kişi hastayken sağlık bakımı vekaletnamesi vermek istiyorsa, noter huzurunda işlemi yapabilecek bilinçli ve karar verme yetisine sahip olması gereklidir. Hasta, tıbbi kararlarını anlama ve değerlendirme yetisini kaybetmişse (örn: koma, demans ileri evreleri, ağır bilinç bozuklukları), artık vekaletname düzenleyemez.
Hasta Hastayken Vekaletname Verebilmesi İçin Şartlar
- Hasta, vekaletnameyi imzalayabilecek bilinç düzeyine sahip olmalıdır.
- Noter, kişinin vekalet verecek yeterlilikte olup olmadığını değerlendirebilir.
- Hastanın yatalak veya hastanede olması durumunda, noter hastaneye giderek vekaletnameyi düzenleyebilir.
- Bazı durumlarda, noter doktor raporu isteyerek hastanın vekalet verebilecek yeterlilikte olduğunu belgelemek isteyebilir.
Eğer hasta sağlık kararlarını verebilecek durumda değilse, mahkemeden “vasi atanması” talep edilmesi gerekir. Vekaletname, ancak kişinin bilinçli ve kendi kararlarını alabilecek durumda olduğu sürece düzenlenebilir.
Vekaletname Nasıl Verilir?
Bir vekaletnamenin geçerli olabilmesi için noter huzurunda düzenlenmesi gerekir. İşte vekaletname çıkartma süreci:
Gerekli Belgelerin Hazırlanması
Vekaletname çıkartmak için aşağıdaki belgeler gereklidir:
- Vekalet veren kişinin kimlik kartı veya kimliğini ispatlayıcı resmi bir belge.
- Vekil tayin edilen kişinin kimlik bilgileri
- Yetkilendirilecek işlemin detayları
- Tapu veya araç satış vekaletnamelerinde ek belgeler
Notere Başvuru Yapılması
Belgeler hazırlandıktan sonra, vekalet veren kişi notere başvurarak vekaletnameyi düzenlettirir. Noter, vekaletin kapsamını ve yetkileri açıkça belirtir.
Noter Ücretinin Ödenmesi
Noter ücreti vekaletnamenin türüne göre bir belirlenir. 2025 yılı itibarıyla noter vekalet ücretleri 500 TL – 2.500 TL arasında değişmektedir.
Vekaletnamenin Teslim Edilmesi
Noter işlemleri tamamlandıktan sonra vekaletname vekalet veren kişiye teslim edilir. Vekil edilen kişi, bu belgeyi kullanarak ilgili işlemleri gerçekleştirebilir.
Vekaletnamenin Geçerlilik Süresi Var mı?
Vekaletnameler süresiz veya belirli süreli olabilir. Eğer vekaletnamede belirli bir süre belirtilmemişse, vekil eden kişi vefat edene kadar veya vekaletnameyi iptal edene kadar geçerliliğini korur. Ancak bazı vekaletnameler, içeriğine bağlı olarak süreli düzenlenebilir.
Örneğin, bir araç satış vekaletnamesi genellikle 1 yıl gibi bir süreyle sınırlanırken, genel vekaletnameler süresiz olabilir.
Yurtdışından Vekaletname Nasıl Verilir?
Yurt dışında yaşayan kişilerin Türkiye’deki işlemlerini yürütmesi için vekaletname düzenlemesi gerekebilir. Bu işlemi gerçekleştirmek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:
Türk Konsoloslukları Üzerinden Vekaletname Düzenleme
-
- Türkiye’nin yurtdışındaki büyükelçilikleri ve konsoloslukları, noter yetkisine sahiptir.
- Vekalet verecek kişi, bulunduğu ülkenin en yakın Türk konsolosluğuna giderek işlemlerini gerçekleştirebilir.
- Kimlik veya pasaport ile başvuru yapılır ve vekaletname noter tarafından düzenlenerek onaylanır.
Bulunduğunuz Ülkenin Noteri Üzerinden Vekaletname Düzenleme
-
-
- Türkiye dışında vekaletname almak isteyenler, bulunduğu ülkenin noterine giderek vekaletname düzenletebilir.
- Ancak bu vekaletnamenin Türkiye’de geçerli olabilmesi için Apostil Şerhi alması gerekmektedir.
- Apostil şerhi, Lahey Konvansiyonu’na üye ülkelerde noter tasdikli belgelerin uluslararası geçerliliğini sağlayan bir onay sistemidir.
- Eğer ülke Lahey Konvansiyonu’na taraf değilse, belge ilgili ülkenin dışişleri bakanlığı ve Türkiye’nin o ülkedeki konsolosluğu tarafından onaylanmalıdır.
- Belgeler yeminli tercümana tercüme ettirilmelidir.
-
Vekaletname Nasıl İptal Edilir? (Vakalet Azli)
Vekalet veren kişi, istediği zaman vekaletnamesini iptal edebilir. Bunun için:
- Notere başvurarak iptal talebinde bulunulmalıdır.
- İptal edilen vekaletname vekile bildirilmelidir.
- Gerekirse vekil ile ilgili resmi kurumlara bilgi verilmelidir.
Özellikle kötüye kullanılma riski olan vekaletnamelerde, iptalin resmî olarak yapılması ve vekilin bilgilendirilmesi önemlidir.
Vekaletname Vermenin Riskleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Vekaletname düzenlerken bazı konulara dikkat edilmesi gerekir:
- Yetkiler sınırlı olmalıdır: Genel vekaletname yerine özel vekaletname tercih edilmelidir.
- Güvenilir bir kişiye vekalet verilmelidir: Vekil edilen kişinin dürüst ve güvenilir olması önemlidir.
- İçeriği dikkatle okunmalıdır: Noter tarafından hazırlanan metin dikkatle incelenmelidir.
- Vekalet süresi belirlenmelidir: Süresiz vekaletnameler bazı durumlarda risk yaratabilir.
Vekaletname kötüye kullanılırsa, vekil eden kişi mahkemeye başvurarak vekil aleyhine tazminat davası açabilir veya suç duyurusunda bulunabilir.
Sonuç
Vekaletname, bireylerin işlerini kolaylaştıran önemli bir hukuki belgedir. Ancak, yetki devri içerdiği için dikkatli hazırlanmalı ve güvenilir kişilere verilmelidir. Tapu, dava, sağlık ve araç satışı gibi birçok farklı alanda kullanılan vekaletnameler, noter huzurunda düzenlenmeli ve gerektiğinde iptal edilebilmelidir.
Eğer vekaletname vermek veya almak istiyorsanız, hangi tür vekaletnameye ihtiyacınız olduğunu belirlemeli ve noterlik işlemleri konusunda dikkatli olmalısınız.