Giriş

Çekişmeli boşanma, tarafların evlilik birliğini sona erdirme konusunda anlaşmazlık yaşadığı, mal paylaşımı, velayet, nafaka veya tazminat gibi konularda uzlaşamadığı durumlarda ortaya çıkar. Anlaşmalı boşanmanın aksine, bu süreç genellikle uzun ve karmaşıktır. Mahkeme süreci, delil sunma yükümlülüğü ve tarafların iddialarını ispat etme zorunluluğu nedeniyle daha detaylı ilerler.

Çekişmeli Boşanma Nedir?

Çekişmeli boşanma, eşlerin en az bir konuda anlaşmazlık yaşaması durumunda başvurulan hukuki bir süreçtir. Türk Medeni Kanunu (TMK) 166. maddesi, anlaşmalı boşanma için en az bir yıllık evlilik süresini şart koşarken, çekişmeli boşanma için böyle bir şart aramaz. Bu nedenle, taraflar evliliğin herhangi bir aşamasında boşanma davası açabilir.

Çekişmeli boşanmada mahkeme süreci detaylı olarak yürütülür ve şu aşamaları içerir:

• Boşanma sebebinin ispat edilmesi
• Tarafların delil sunması ve tanık dinletmesi
• Hakimin takdir yetkisi ile karar verilmesi

Bu süreçte tarafların iddiaları ve savunmaları büyük önem taşır. Mahkeme, evlilik birliğinin temelden sarsılıp sarsılmadığını inceler ve nihayetinde kararını açıklar.

Çekişmeli Boşanma Sebepleri

Türk Medeni Kanunu, boşanma sebeplerini iki ana başlık altında ele alır: Genel ve özel sebepler.

Genel Boşanma Sebebi

TMK 166. maddeye göre, evlilik birliğinin temelinden sarsılması (şiddetli geçimsizlik) çekişmeli boşanma sebebi olabilir. Burada önemli olan, evliliğin devamının taraflar için artık mümkün olmaması ve ortak yaşamın sürdürülmesinin beklenememesidir.

• Sürekli tartışmalar
• Güven sarsıcı davranışlar
• Şiddetli uyumsuzluk
• Eşlerden birinin diğerine karşı ilgisizliği

Bu tür durumlar, genel boşanma sebebi kapsamında mahkemeye sunulabilir.

Özel Boşanma Sebepleri

Türk Medeni Kanunu 161-165. maddelerinde belirlenen özel boşanma sebepleri, somut delillerle ispat edilmesi gereken durumlardır.

• Zina (Aldatma): Eşlerden birinin sadakatsiz davranışları, boşanma davasında güçlü bir delil olarak sunulabilir.
• Hayata Kast, Kötü Muamele veya Onur Kırıcı Davranışlar: Fiziksel veya psikolojik şiddet, küçük düşürücü davranışlar boşanma gerekçesi olabilir.
• Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme: Bir eşin ağır suç işlemesi veya toplumun ahlaki kurallarına aykırı bir yaşam sürmesi boşanma sebebi sayılabilir.
• Terk: Eşlerden biri ortak konutu en az altı ay boyunca terk ettiğinde, diğer eş terk nedeniyle boşanma davası açabilir.
• Akıl Hastalığı: Tedavi edilemez bir akıl hastalığı olan eşle evliliğin sürdürülmesi diğer taraf için zorluk oluşturuyorsa, bu durum boşanma sebebi olabilir.

Çekişmeli Boşanma Süreci

Çekişmeli boşanma davası, belirli aşamalardan geçerek sonuçlanır. Mahkemeye başvuru yapıldıktan sonra, süreç tarafların sunduğu deliller ve iddialar doğrultusunda şekillenir.

1. Dava Dilekçesi ve Karşı Beyanlar

   • Boşanma davası, davacı tarafından mahkemeye sunulan dilekçeyle başlar.
   • Davalı, bu dilekçeye karşı savunmasını sunar.

2. Ön İnceleme Duruşması

   • Mahkeme, tarafları dinleyerek dosyadaki eksiklikleri belirler.
   • Uzlaşma ihtimali değerlendirilir.

3. Delil Toplama ve Tanık Dinleme

   • Taraflar, iddialarını ispatlamak için delillerini sunar.
   • Tanıklar, mahkemede dinlenerek beyanlarını verir.

4. Nihai Duruşma ve Karar

   • Mahkeme, tüm delilleri ve beyanları değerlendirerek kararını açıklar.
   • Taraflardan biri kararı temyiz edebilir.

Çekişmeli Boşanma Davasında Velayet, Nafaka ve Mal Paylaşımı

Çekişmeli boşanma sürecinde en çok anlaşmazlık yaşanan konuların başında velayet, nafaka ve mal paylaşımı gelir. Tarafların maddi ve manevi haklarını koruyabilmek adına mahkeme, delilleri değerlendirerek karar verir. Bu aşamada, çocuğun üstün yararı, eşlerin ekonomik durumu ve evlilik sürecindeki katkıları gibi unsurlar dikkate alınır.

Çekişmeli Boşanmalarda Velayet

Velayet, boşanma sonrası çocuğun hangi ebeveynde kalacağını belirleyen en önemli konulardan biridir. Çocukların korunması ve geleceğinin güvence altına alınması için mahkemeler titiz bir değerlendirme yapar.

Velayet Davalarında Dikkate Alınan Kriterler

Mahkeme, velayet kararını verirken çocuğun menfaatini ön planda tutar. Hakim, ebeveynlerden birinin ekonomik durumundan çok, çocuğa sağlayacağı sevgi, ilgi ve güven ortamını değerlendirir.

• Çocuğun yaşı: Küçük yaştaki çocukların genellikle anne yanında kalmasına karar verilir.
• Ebeveynlerin yaşam koşulları: Çocuğun eğitim, sağlık ve sosyal gelişimini hangi ebeveynin daha iyi sağlayacağı önemlidir.
• Çocuğun görüşü: 8 yaşından büyük çocukların görüşleri dikkate alınabilir.
• Ebeveynin psikolojik durumu ve bağımlılıkları: Alkol, uyuşturucu bağımlılığı veya ruhsal sağlık sorunları velayet kararını etkileyebilir.

Ortak Velayet Mümkün mü?

Türk hukuk sisteminde ortak velayet, ancak anlaşmalı boşanmalarda mümkündür. Çekişmeli boşanmalarda genellikle velayet tek bir ebeveyne verilir, diğer ebeveyn ise kişisel ilişki hakkı ile çocuğunu belirli günlerde görebilir.

Eğer velayet annede ise, baba mahkemenin belirlediği günlerde çocuğunu ziyaret edebilir. Mahkeme bu süreçte çocuğun psikolojisini korumak adına sosyal hizmet uzmanlarından rapor talep edebilir.

Çekişmeli Boşanmalarda Nafaka

Boşanma davalarında nafaka, taraflardan birinin ekonomik olarak zor duruma düşmesini önlemek amacıyla mahkeme tarafından hükmedilen maddi destektir. Nafaka türleri, tarafların evlilik süresince ekonomik durumuna ve boşanma sonrası ihtiyaçlarına göre şekillenir.

Nafaka Türleri

1. Tedbir Nafakası

   • Boşanma davası süresince maddi durumu kötüleşen eş veya çocuğun mağdur olmaması için bağlanır.
   • Hakim, davanın seyrine göre bu nafakayı artırabilir veya kaldırabilir.

2. Yoksulluk Nafakası

   • Boşanma sonrası ekonomik durumu kötüleşen taraf, diğer taraftan sürekli olarak nafaka alabilir.
   • Ancak nafaka alacak kişinin evlenmesi veya ekonomik durumunun düzelmesi halinde nafaka sona erer.

3. İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası)

   • Velayeti almayan ebeveyn, çocuğun bakımı ve eğitimi için nafaka ödemekle yükümlüdür.
   • Çocuk reşit olana kadar devam eder. Ancak eğitimine devam ediyorsa nafaka süresi uzayabilir

Nafaka Miktarını Etkileyen Faktörler

• Tarafların gelir durumu
• Çocuk sayısı ve ihtiyaçları
• Evlilik süresi
• Boşanmadaki kusur durumu

Sonuç olarak, nafaka davalarında kusurun belirlenmesi ve ekonomik dengelerin gözetilmesi büyük önem taşır. Mahkeme, tarafların gelir beyanlarını ve yaşam standartlarını inceleyerek karar verir.

Çekişmeli Boşanmalarda Mal Paylaşımı

Mal paylaşımı, evlilik birliği içinde edinilen malların nasıl bölüşüleceğini belirleyen önemli bir aşamadır. 2002 yılından itibaren Türk Medeni Kanunu’na göre, edinilmiş mallara katılma rejimi esas alınmaktadır.

Mal Rejimi Türleri

1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (2002 sonrası evlilikler için geçerlidir)

   • Evlilik süresince alınan mallar eşit şekilde paylaşılır.
   • Kişisel mallar (miras, bağış, düğün takıları vb.) paylaşılmaz.

2. Mal Ayrılığı Rejimi (2002 öncesi evlilikler için geçerlidir, ayrıca sözleşme ile belirlenebilir)

   • Herkes kendi üzerine kayıtlı malın sahibi olur.

3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi

   • Ortak edinilen mallar paylaşılır, ancak kişisel mallar paylaşılmaz.

4. Mal Ortaklığı Rejimi

   • Evlilik sürecinde kazanılan tüm mallar ortak sayılır ve paylaşılır.

Mal Paylaşımında Dikkat Edilen Noktalar

• Evlilik sonrası alınan taşınmazlar ve araçlar edinilmiş mal sayılır.
• Eşlerden birinin yaptığı iş yatırımları, ortak kazanç olarak değerlendirilebilir.
• Kredi ile alınan mallar, ödeme şekline göre paylaşılabilir.
• Ziynet eşyaları (altın, takı vb.) genellikle kadına ait kabul edilir.

Çekişmeli Boşanmalarda Mal Paylaşımı Davası

Mal paylaşımı, boşanma davası ile birlikte değerlendirilebileceği gibi, boşanma kesinleştikten sonra ayrıca da açılabilir. Eğer taraflar mal paylaşımı konusunda uzlaşamazsa, mahkeme delillere dayanarak karar verir.

Çekişmeli Boşanma Davasında Deliller, Mahkeme Süreci ve Sonuçları

Çekişmeli boşanma davalarında mahkemeye sunulan deliller, davanın seyrini büyük ölçüde etkiler. Eşlerin iddialarını kanıtlamaları gerektiğinden, delil sunma aşaması hukuki sürecin en kritik noktalarından biridir. Mahkeme, tarafların sunduğu delilleri değerlendirerek kararını verir.

Ayrıca, mahkeme süreci boyunca tarafların hukuki haklarını iyi bilmesi ve gerekli itirazları zamanında yapması önemlidir. Sonuç olarak, çekişmeli boşanma sürecinde hukuki destek almak ve süreçleri iyi yönetmek tarafların lehine olacaktır.

Çekişmeli Boşanma Davalarında Delil Sunma

Mahkemeye sunulan delillerin hukuka uygun olması zorunludur. Hukuka aykırı şekilde elde edilen deliller geçersiz sayılır ve mahkemede dikkate alınmaz. Örneğin, eşin izni olmadan yapılan ses kaydı, gizlice alınan görüntüler hukuka aykırı delil olarak kabul edilir.

Delil Olarak Kullanılabilecek Unsurlar

Çekişmeli boşanmalarda, mahkemeye sunulabilecek çeşitli delil türleri bulunmaktadır:

• Mesaj ve WhatsApp yazışmaları (Hakaret, tehdit veya aldatma gibi durumları içeriyorsa delil olarak sunulabilir.)
• Telefon kayıtları (Konuşma içeriği değil, kiminle ne kadar süre konuşulduğu gibi veriler mahkemeye sunulabilir.)
• Sosyal medya paylaşımları (Eşin sadakatsizliğini veya güven sarsıcı davranışlarını gösteren içerikler kanıt olarak kullanılabilir.)
• Tanık beyanları (Aile bireyleri, arkadaşlar veya komşular, şiddet veya aldatma gibi konularda tanıklık edebilir.)
• Otellerde konaklama kayıtları (Aldatma iddiasının ispatlanması için kullanılabilir.)
• Hastane raporları (Fiziksel şiddet vakalarında, darp raporu önemli bir delildir.)
• Banka kayıtları ve mali belgeler (Mal paylaşımı, nafaka veya ekonomik durum değerlendirmesi için önemlidir.)

Bu delillerin mahkemeye sunulması, tarafların haklarını koruması açısından önemlidir. Ancak, delillerin mahkemeye sunulma şekli ve zamanlaması da hukuki süreci doğrudan etkileyebilir.

Çekişmeli Boşanma Davasının Mahkeme Süreci

Çekişmeli boşanma davaları, tarafların anlaşmazlık yaşadığı konulara göre uzayabilir. Dava süreci genellikle 1 ila 3 yıl arasında değişmektedir. Ancak, dosyanın Yargıtay’a gitmesi halinde süreç daha da uzayabilir.

Mahkeme Sürecinin Aşamaları

1. Davanın Açılması

   • Çekişmeli boşanma davası, yetkili aile mahkemesine sunulan dilekçe ile başlar.
   • Dava dilekçesinde, boşanma sebepleri açık ve net şekilde belirtilmelidir.

2. Dilekçelerin Karşılıklı Sunulması

   • Davacı dilekçesini mahkemeye sunduktan sonra, davalı taraf cevap dilekçesi verir.
   • Taraflar ek dilekçelerle yeni iddialarını veya savunmalarını sunabilir.

3. Ön İnceleme Aşaması

   • Mahkeme, delilleri değerlendirerek ön inceleme duruşması yapar.
   • Uzlaşma ihtimali olup olmadığı gözden geçirilir.

4. Tanıkların Dinlenmesi ve Delil Sunulması

   • Mahkeme, tarafların sunduğu tanıkları dinler.
   • Deliller incelenerek, uzman raporları ve bilirkişi görüşleri alınabilir.

5. Keşif ve Rapor İncelemeleri

   • Gerekli görülmesi halinde mahkeme mal paylaşımı veya velayet konularında uzman görüşü alabilir.
   • Psikolog veya pedagog raporları, çocuğun velayetiyle ilgili karar verilmesini sağlayabilir.

6. Karar Aşaması ve Gerekçeli Karar

   • Mahkeme, tüm delilleri değerlendirerek kararını açıklar.
   • Karar taraflara yazılı olarak tebliğ edilir.

7. İstinaf ve Temyiz Süreci

   • Taraflardan biri kararı beğenmezse, bölge adliye mahkemesine (istinaf) başvurabilir.
   • Eğer karar hala tarafların biri için olumsuzsa, Yargıtay’a temyiz başvurusu yapılabilir.

Bu süreçler, mahkemeye sunulan delillerin güçlü olup olmamasına göre değişkenlik gösterebilir. Özellikle nafaka, tazminat ve velayet gibi konular, sürecin uzamasına neden olabilir.

Çekişmeli Boşanmanın Hukuki Sonuçları

Çekişmeli boşanma davasının sonuçları, tarafların sosyal ve ekonomik yaşamlarını doğrudan etkileyebilir. Mahkemenin verdiği kararlar, tarafların gelecekteki haklarını da şekillendirebilir.

Boşanmanın Kesinleşmesi

Boşanma davası sonuçlandıktan sonra, taraflar resmen evlilikten ayrılmış olur. Ancak, karar kesinleşmeden taraflar yeni bir evlilik yapamaz.

Velayet ve Çocukla Kişisel İlişki

• Velayeti almayan taraf, çocuğunu belirlenen günlerde görebilir.
• Eğer velayeti alan ebeveyn, çocuğun diğer ebeveyni ile görüşmesini engellerse, mahkeme yaptırım uygulayabilir.

3. Nafaka ve Tazminat Ödemeleri

• Taraflardan biri, ekonomik açıdan mağdur olmaması için nafaka almaya devam edebilir.
• Kusurlu eş, diğer tarafa maddi veya manevi tazminat ödemek zorunda kalabilir.

Mal Paylaşımı Sonrası Hukuki Süreçler

• Mal paylaşımı konusunda itirazlar olursa, yeni davalar açılabilir.
• Eğer mallar usulsüz şekilde elden çıkarılmışsa, mahkeme iptal davası açılmasına izin verebilir.

Yeniden Yargılama ve Karara İtiraz

• Eğer boşanma kararında usulsüzlük veya yeni delillerin ortaya çıkması gibi durumlar olursa, dava yeniden açılabilir.
• Mahkemenin hatalı bir karar verdiği düşünülüyorsa, üst mahkemeye başvurulabilir.

Sonuç

Çekişmeli boşanma davaları, taraflar arasındaki hukuki ve maddi uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözüme kavuşturulmasını gerektiren kapsamlı bir süreçtir. Evliliğin sona erdirilmesinde tarafların mal paylaşımı, velayet, nafaka ve tazminat gibi hususlarda uzlaşamaması, yargılama sürecinin karmaşıklığını ve süresini artırmaktadır. Mahkeme, tarafların iddialarını değerlendirmek ve hukuka uygun bir karar vermek adına, sunulan delilleri titizlikle inceler ve ilgili hukuki normlar çerçevesinde bir hükme varır.