İş Sözleşmesi İş Kanununda düzenlenmiş olup genellikle iş hayatımızda Belirli Süreli İş Sözleşmesi ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi kullanılmaktadır. Bu sözleşmelere ilişkin açıklamalar site içeriğimizde mevcuttur.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Feshini hem işçi hem de işveren tak taraflı isteyebileceği gibi karşılıklı anlaşma ile de sözleşme fesh edilebilir. Dikkat edilmesi gereken husus sözleşmeden doğan hakların kaybolmaması için usulüne uygun olarak fesih yapılmasıdır.
İşçinin Sözleşmeyi Feshi
İş Sözleşmesi ile çalışan işçi haklı bir neden belirtmeksizin istifa eder, yani sözleşmesini fesh ederse yasal haklarını da alamaz. Ancak kanunda belirtilen hallerden dolayı isifa ederse yasal haklarını da almaya hak kazanacaktır. Bu sebeple istifa edecek işçilerin varsa sendika avukatları yoksa başka bir iş avukatı ile görüşmeleri faydalı olacaktır.
İşverenin Sözleşmeyi Feshi
İşveren haklı neden olmaksızın işçiyi işten çıkartırsa şartlar oluştuğu takdirde yasal haklarını ödemek zorundadır. Ancak kanunda işten haklı çıkarmayı gerektirecek şartların varlığı halinde haklı nedenle fesih gerçekleşeceğinden tazminat ödemekle yükümlü olmayacaktır.
DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi’nin kabul kararına karşı davalı avukatı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
… Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi davalı avukatının istinaf başvurusunu esastan reddetmiştir.
… Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi’nin kararı süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR
- Davacı İsteminin Özeti
Davacı vekili, 25/11/2015 tarihinde iş güvenliği tehlikeye düşürülmesi nedeni ile davacının iş akdinin fesh edildiği feshin usul ve yasaya aykırı olduğu orantısız ve ölçüsüz olduğu bu sebeple feshin son çare olması ilkesinin ihlal edildiği belirtilerek davacının işe iadesini dava ve istemiştir.
- Davalı Cevabının Özeti
Davalı vekili, 25/11/2015 tarihinde davacı ve diğer işçi …’u iş yerinde yük taşımak için kullanılan forklift aracına mal konulan yere diğer personelin bindirerek iş yeri üretim sahasında eylence amaçlı seyehat ettikleri tespit edilmiştir. Davacının bu davranışı ciddiyetsiz, sorumsuz iş sağlığı güvenliği kurallarınada aykırıdır. Gerekli tüm savunmalar alınmıştır. … haklı ve geçerli olduğu açık olduğundan , davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
- İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti
Mahkemece yapılan yargılama sonunda, “taraflar arasındaki uyuşmazlığın yük taşıması için kullanılmakta olan forklifte forklift kullanıcısı olan davacının diğer çalışan …’ı bıçaklar arasına almak suretiyle yemeğe gidildiği sırada bir miktar gittikleri sırada şirket temsilcisi tarafından durumun görülmesi ve tutanak tutularak bu nedene bağlı olarak iş akdinin feshedilmesinin haklı ya da geçerli sebeple iş akdinin feshi sebebi olup olamayacağı konularında toplanmaktadır. Davacı tanığının beyanından benzer olay sebebiyle kendisinin uyarıldığını iş akdinin feshedilmediğini, davalı şirket temsilcisinin tutanağı geçen beyanda “…daha önce belki hareket halinde olmayan forkliftin bıçağı üzerinde gördüğüm kişiyi uyarmış olabilirim. Kesinlikle böyle bir şey olmadı eğer olduysa bile bu davacının davranışını haklı göstermez…” şeklinde beyanda bulunduğu görülmektedir.
Tüm dosya kapsamına göre daha önce benzer olayda iş akdinin feshi uygulanmamış olduğu yanında iş akdinin feshine konu olay ile iş akdinin feshi arasında orantısızlık olduğu uyarı ve ihtar ile yetinilebilecek iken ağır bir netice olan iş akdinin feshinin tercih edilmesinin isabetsiz olduğu” gerekçesi ile davacının işe iade talepli davasının kabulüne karar verilmiştir.
- Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti
İlk derece mahkemesinin kararının davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesi ile, davalı vekilinin istinaf başvurusunun HMK’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
- Temyiz başvurusu
Kararı davalı vekili, istinaf ve cevap nedenleri ile temyiz etmiştir.
- Gerekçe
İstinaf kanun yoluna başvurulduğunda, Bölge Adliye(İstinaf) Mahkemesi dava ile ilgili hem maddi vakıaları değerlendirir hem de hukukilik denetimi yapar. Temyiz incelemesinde ise, Yargıtay Bölge Adliye (İstinaf) Mahkemesi tarafından verilen kararı sadece hukukilik yönünden denetlemektedir. Yargıtay, ilgili kanun maddelerinin dosyadaki delillerle oluşan maddi vakıaya yerinde uygulanıp uygulanmadığı yönünde hukuki bir denetim yapar. Bu kapsamda istikrarlı uygulanan içtihatlara uygun karar verilmemesi, istikrar kazanan içtihada aykırılık olarak hukukun yanlış uygulanması olacağından hukukilik denetimi kapsamında değerlendirilecektir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 20/II.c.1 maddesinde açıkça, feshin geçerli nedenlere dayandığının ispat yükü davalı işverene verilmiştir.
İşveren ispat yükünü yerine getirirken, öncelikle feshin biçimsel koşullarına uyduğunu kanıtlayacaktır. Buna göre fesih işlemini yazılı yapmış olması, belli durumlarda işçinin savunmasını istediğini belgelemesi, yazılı fesih işleminin içeriğinde dayandığı fesih sebeplerini somut ve açık olarak göstermiş olması gerekir. İşverenin biçimsel koşulları yerine getirdiği anlaşıldıktan sonra, içerik yönünden fesih nedenlerinin geçerli (veya haklı) olduğunun kanıtlanması aşamasına geçilecektir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 18. maddesi işverene, işçinin davranışlarından ve yeterliliğinden kaynaklanan sebeplerle iş sözleşmesini feshetme yetkisi vermiştir. İşçinin davranışlarından kaynaklanan fesihte takip edilen amaç, işçinin daha önce işlediği iş sözleşmesine aykırı davranışları cezalandırmak veya yaptırıma bağlamak değil; onun sözleşmesel yükümlülükleri ihlale devam etmesi, tekrarlaması olasılığından kaçınmaktır. İşçinin davranışları sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilebilmesi için, işçinin iş sözleşmesine aykırı, sözleşmeyi ihlal eden bir davranışının varlığı gerekir. İşçinin kusurlu davranışı ile sözleşmeye aykırı davranmış ve bunun sonucunda iş ilişkisi olumsuz bir şekilde etkilenmişse işçinin davranışından kaynaklanan geçerli bir fesih söz konusu olur. Buna karşılık, işçinin kusur ve ihmaline dayanmayan sözleşmeye aykırı davranışlarından dolayı işçiye bir sorumluluk yüklenemeyeceğinden işçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli fesih nedeninden de bahsedilemez.
İşçinin davranışlarından ve yeterliliğinden kaynaklanan nedenler, aynı Kanun’un 25. maddesinde belirtilen nedenler yanında, bu nitelikte olmamakla birlikte, işyerlerinde işin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkileyen nedenlerdir. İşçinin davranışlarından veya yetersizliğinden kaynaklanan nedenlerde, iş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği durumlarda, feshin geçerli nedenlere dayandığını kabul etmek gerekecektir.
İspat yükü kendisinde olan işveren, geçerli ve haklı nedende davacının davranışının veya yetersizliğinin işyerinde olumsuzluklara yol açtığını ve iş ilişkisinin çekilmez hal aldığını da ispat etmelidir.
Diğer taraftan, aynı eylemde bulunan işçiler arasında bir işçinin iş sözleşmesinin feshedilmemesi, eşit işlem borcuna aykırılık nedeni ile feshi haksız kılsa da işyerinde olumsuzluklara yol açmış ise geçerli fesih durumunu etkilemeyecektir.
Somut uyuşmazlıkta; davacı işçinin forkliftin kaldırma kollarında ile diğer işçileri taşıdığı dosya içeri ile kanıtlanmış olup (fesih yazısında tespit edilip bildirildiği) davacının bu eylemi iş sağlığı ve güvenliğini riski oluşturduğundan işyerinde olumsuzluklara yol açmıştır.
Daha önce diğer forklift operatörlerinin aynı konuda uyarılmış olmaları, davalı işverenin forklift bıçağında insan taşınmasını açıkça yasaklandığı anlamına gelip davacı işçininde özellikle uyarılması gerektiğinden söz edilemez. Davacının iş sözleşmesinin feshi geçerli nedene dayandığından davanın reddi gerekirken kabulü hatalıdır. 4857 Sayılı İş Yasasının 20/3 ve 6100 Sayılı HMK.’un 373. maddeleri uyarınca Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
- Sonuç
Yukarda açıklanan gerekçe ile
- Bölge Adliye Mahkemesi esastan ret kararının KALDIRILMASINA,
- Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
- Davanın REDDİNE,
İş Sözleşmesinin feshi ile ilgili yargıtay kararının tarihi 24.09.2018 olup sonradan oluşabilecek kanun – mevzuat değişiklikleri dikkate alınmalıdır.