Kanunun öngördüğü birtakım durumlar halinde mirasçılar mirasçılık sıfatını kaybetmektedirler. Kanun tahdidi olarak hangi hallerin mirasçılıktan yoksunluk sebebi olduğunu belirtmiştir. Bu sebeplerin varlığı aslında miras bırakan ile mirasçı arasında bir takım davranışlar nedeniyle sevgi ve saygının azalmasına neden olmaktadır. O yüzden kanun koyucu mirastan yoksunluk sebeplerini düzenleme yoluna gitmiştir.
Mirastan yoksunluk ve mirastan çıkarma çok benzer iki kurumdur. Bu sebeple farklarını söylemek gerekmektedir;
- Mirastan Çıkarma
- Sebepler genel olarak düzenlenmiştir, yorum yapılarak olaya göre ıskatın varlığını belirlemeye çalışırız.
- Mirasçıya veya onun yakınına karşı işlenmektedir.
- Saklı pay mirasçıları için geçerlidir.
- Murisin ölüme bağlı tasarrufu ile yapılır.
- Yalnızca gerçek kişiler için yapılabilir.
- Mirastan Yoksunluk
- Tahdidi olarak belirlenmiştir.
- Yalnızca mirasçıya karşı işlenmektedir.
- Hem yasal mirasçılar hem atanmış mirasçılar hem de vasiyet alacaklıları için geçerlidir
- Kanun gereği kendiliğinden doğmaktadır.
- Hem tüzel kişiler için hem de gerçek kişiler için mümkündür.
Mirastan Yoksunluk Sebepleri
Türk Medeni Kanunu m.578’de belirtilmiştir;
Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren ya da öldürmeye teşebbüs edenler mirastan yoksundur. Meşru müdafaa halinin söz konusu olması bu kapsam içerisinde değerlendirilmez zira kanun koyucu hukuka aykırı biçimde demiştir o yüzden hukuka uygunluk sebebinin olmaması gerekmektedir. Ek olarak mahkumiyet şartı gerekmemektedir yalnızca bu yönde bir fiilin olduğu ispatlansa yeterlidir.
Miras bırakanın kasten veya hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler mirastan yoksun olurlar. Bu duruma örnek vermek gerekirse örneğin bir evladın babasının dilini kesmesi.
Miras bırakanın ölüme bağlı tasarruf yapmasını veya yapmış olduğu ölüme bağlı tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlamak da yoksunluk sebebidir.
Miras bırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı tasarrufu kasten veya hukuka aykırı biçimde ortadan kaldıran veya bozanlar mirastan yoksundurlar. Bu fıkranın uygulanabilmesi için öncelikle miras bırakanın yapılmış bir ölüme bağlı tasarrufunun mevcut olması gerekmektedir. Yapılan ölüme bağlı tasarrufunda kasten ortadan kaldırılması gerekmektedir. Yani bir noter önünde yapılmış olan resmi vasiyetnameye ile yapılmış ölüme bağlı tasarruf için bu hükmü uygulayamayız.
Özel Yoksunluk Sebebi
Kanun koyucu başka fıkralar ile de mirastan yoksunluk halini düzenlemiştir. Bunlardan bahsedecek olursak;
Boşanma davası devam ederken eşlerden birinin ölmesi halinde onun mirasçıları davaya devam edebilmektedirler. Dava sonucunda da eğer diğer eşin kusurlu olduğunu ispat ederlerse bu durumda sağ kalan eş mirastan yoksun olabilecektir.
Mirastan Yoksunluk Halinin Sonuçları
- Mirasçılık sıfatı sona ermektedir. Bu durum kanun gereği kendiliğinden doğduğu için herhangi bir işleme gerek duyulmamaktadır.
- Mirastan yoksunluk hali geriye yürümektedir. Yani miras açıldıktan sonra meydana gelen bir mirastan yoksunluk hali var ise bu durumda miras sanki yeni açılmış gibi hüküm doğurur. Eğer bir pay almış ise bunu iade etmesi gerekmektedir.
- Mirastan yoksunluk nispi bir kavramdır. Yani sebep olan fiiller kime karşı işlenmiş ise onun mirasından yoksun olur.
- Mirastan yoksunluk kişiseldir, altsoya etki etmez.