Vasiyetname, ölüme bağlı olarak kişinin mal varlığı üzerindeki tasarruflarını belirlemesidir. Yani halk arasındaki tabir ile kişinin öldükten sonra mallarını kime ve ne kadar bıraktığını açıklayan bir irade biçimidir. Çeşitli şartlarda sözlü olarak da vasiyetname bırakılabileceği gibi bu yazımızda yazılı ve Noter huzurunda hazırlanan vasiyetname ele alınacaktır.
Yazılı Vasiyetname ve Resmi Vasiyetname önceki yazılarımızda açıklanmış olup bu vasiyetnamelerin açılması Sulh Hukuk Hakiminin görevidir. Her ne kadar ölen kişi vasiyetnamesini kanuna uygun olarak bıraksa da bu vasiyetnamenin yasalara uygun şekilde uygulanabilir olması için Sulh Hukuk Hakiminin ve ilgili kişilerin tutacağı tutanağın hazırlanması ve kesinleşme işlemlerinin son bulması gerekmektedir.
Vasiyetnamenin Açılması
Vasiyetnamenin Hazırlanması konusu daha önce işlenmiş olup devamı niteliğinde olan vasiyetnamenin açılması hususu önem arz etmektedir. Zira kimsenin haberdar olmadığı ve açılmayan bir vasiyetin geçerliliği de yoktur. Kişinin hazırladığı vasiyetnamenin ilgili Noter’de muhafaza edildiği ve kişinin kayıtlı olduğu nüfus müdürlüğüne bu kaydın işlendiği önceki yazılarda açıklanmıştı. Kişinin ölümünden sonra ölüm haberini alan Noter ölen kişinin son ikamet adresindeki Cumhuriyet Savcılığına kişinin vasiyetnamesini gönderir (M.K 595). Savcılık da yargı alanındaki Sulh Hukuk Mahkemesine dosyayı tevzi ederek vasiyetnamenin açılması için bildirimde bulunur.
Vasiyetnamenin açılması; vasiyetname ile ilgili işlemlerden biri olup; vasiyetnamede bulunan tasarrufların içeriğinin anlaşılabilmesi ancak vasiyetnamenin açılması ile mümkündür.
TMK’nın 596.maddesinde vasiyetnamenin mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hakimi tarafından açılıp, ilgililere okunacağı, 597.maddesinde de, mirasta hak sahibi olanların herbirine gideri terekeye ait olmak üzere vasiyetnamenin kendilerine dair kısımlarının onaylı bir örneğinin tebliğ edileceği hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda mirasbırakanın ölümünden sonra ele geçen vasiyetnamenin sulh hukuk mahkemesine teslimi zorunludur. Vasiyetname geçersiz bile olsa Sulh Hukuk Mahkemesine teslim edilmelidir. Vasiyetnameyi teslim alan sulh hukuk hakimi; teslim edilen vasiyetnameyi derhal incelemek; gerekli koruma tedbirlerini derhal almakla yükümlüdür. Vasiyetname, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın tesliminden başlayarak bir ay içinde mirasbırakanın yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi Hakimi tarafından açılır ve ilgililere tebliğ olunur. Bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer vasiyetnamenin açılması sırasında diledikleri takdirde hazır bulunmak üzere çağrılır. Miras bırakanın sonradan ortaya çıkan vasiyetnameleri için de aynı işlemler yapılır.
O halde sulh hakiminin görevi, vasiyetnameyi belirlenen günde açarak, açılıp okunduğunu tutanağa geçirilmesini ve tutanağın altının hazır bulunanlar tarafından imzalanmasını sağlamak ve böylece açılma ve okunma işleminin tespitine karar vermek ve kararla birlikte açılan vasiyetnamenin örneğini ilgililere tebliğ etmek, mirasçılara istekleri halinde bir mirasçılık belgesi vermek ve terekeye dahil malları yasal mirasçılara geçici olarak teslim etmek yahut resmi yönetimi emretmekten ibarettir.
Vasiyetname ile ilgili olan çekişmeler ait olduğu mahkemede ayrıca davaya konu olacağından vasiyetnamenin açılmasına engel oluşturmaz. Vasiyetnamenin itiraza uğramadığının tespitine vasiyetnamenin açılması davasına bakan mahkeme değil vasiyetnamenin tenfizine bakan mahkeme tarafından karar verilir.
Vasiyetnamenin Taraflara Bildirilmesi
Kendisine gelen bilgililer doğrultusunda miras bırakan kişinin mirasçılarını araştıran mahkeme mirasçılara tebligat göndererek durumdan haberdar eder. Kişiler gelsin yada gelmesin tebligatların tebliğ edildiğini gören hakim artık gerekli işlemleri yapar ve vasiyetnamenin açılmasına karar verir. Vasiyetnamenin açıldığı ilgili hakim, katip ve hazır bulunanlar eşliğinde tutanaklar tutularak tespit edilir.
Vasiyetnamenin Tenfizi
Vasiyetnamenin Tenfizi demek açılan vasiyetnamenin geçerli hale gelmesinden sonra eğer kişi üzerine belirli hak, mal-mallar bırakıldıysa o hakka sahip olmak için açtığı davadır. Vasiyetname açıldıktan sonra hakim gerekli incelemeleri yapar, yasal mirasçılarından başka mirasçı ataması (mirasçı nasbı), vasiyetnamedeki tasarruflar, belirli malların belirli kişilere bırakılması, vakıf kurulma isteği v.s gibi durumları inceler ve bu durumları ilgilere tebliğ eder. Vasiyet ile kendine belli haklar özgülenen kişiler o hakka kavuşmak için vasiyetnamenin tenfizini istemelidir.ler.
